تا کنون ضوابط و دستورالعمل خاصی برای عرضه خدمات پیامکی در کشور
وجود نداشت و شرکت‌های ارائه دهنده این خدمات و نیز وزارت ارتباطات به
عنوان برقرارکننده زیرساخت‌های ارتباطی، مشکلات محتوایی موجود در ارائه این
سرویس را برعهده نمی‌گرفتند اما شورای عالی فضای مجازی به عنوان نهاد
سیاست‌گذار در حوزه فضای مجازی کشور، با تصویب این آیین نامه، الزاماتی
برای دست اندرکاران این خدمات تدوین کرد تا ناهنجاری‌ها و معضلات متعدد در
عرصه پیامک‌های تجاری و تبلیغاتی خاتمه یاید.
به گزارش سافت گذر به نقل اززومیت؛ ساماندهی ارسال خدمات پیامکی در شبکه‌های ارتباطی با الزام ارائه
دهندگان خدمات پیام کوتاه موبایل، مبنی بر دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و
ارشاد اسلامی وارد فاز اجرایی شد.
آیین نامه ساماندهی و نظارت بر خدمات
پیامکی شبکه‌های ارتباطی بهمن ماه سال ۹۳ در جلسه شورای عالی فضای مجازی به
تصویب رسید تا با وجود توسعه و پیشرفت فناوری‌ها در بخش ارتباطات و فناوری
اطلاعات و گسترش استفاده از این ابزار ارتباطی در تمام سطوح جامعه، این
خدمات شکل قانونی به خود گیرد.
پیامک‌های تبلیغاتی و تقلبی معضلی برای کاربران موبایل
بررسی‌های صورت گرفته از سوی مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های
دیجیتال وزارت ارشاد نشان می‌دهد که ارائه خدمات ارزش افزوده اپراتورهای
موبایل بر بستر پیامک، با هنجارها و نرم‌های فرهنگی جامعه فاصله دارد که در
این زمینه باید ضوابط ارائه این خدمات به مشترکان تدوین شود.
اگرچه
آخرین آمارهای ارائه شده از شکایات از پیامک‌های انبوه و تبلیغاتی مربوط به
سال ۹۲ است، اما شواهد نشان می‌دهد که بسیاری از کاربران موبایل از دست
این پیامک‌ها به ستوه آمده و ضرر و زیان مادی و معنوی بسیاری از این خدمات،
به دلیل نوع اطمینانی که در ذهن کاربر ایجاد می‌کنند، برده‌اند.
موبایل پیامک
دریافت پیامک‌هایی با محتوای پزشکی و محصولات بهداشتی، تکنولوژی‌هایی که
در این زمینه تبلیغ می‌شود، پیامک‌های تبلیغاتی و تقلبی که در زمینه‌های
مالی و ترغیب مشترکان به استفاده از وام ارسال می‌شود و بسیاری از آنها
منجر به کلاهبرداری و تضییع حقوق کاربران می‌شود، همچنین پیامک‌های انبوه و
تبلیغاتی با محتوای تشویق به خروج سرمایه‌ها از جمله مواردی است که روزانه
مشترکان بسیاری با آنها روبرو هستند و نمی‌دانند که کدام یک از این
پیامک‌ها درست و کدام نادرست است؛ به این لیست می‌توان پیامک‌هایی با
محتوای طالع بینی، برنده شدن در مسابقه و قرعه کشی و نیز ترویج عقاید دروغ
را نیز اضافه کرد.
در این راستا از سال ۹۲ سامانه‌ای در مرکز توسعه
فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال با هدف رسیدگی به شکایات مردم در این
زمینه راه اندازی شد تا بتواند با این موارد برخورد کند که طبق آخرین
آمارهای این مرکز، مشترکان موبایل در بازه زمانی شش ماهه‌ی دوم سال ۹۲ بالغ
بر ۱۴ هزار مورد شکایت از پیامک‌های انبوه و تبلیغاتی به این مرکز ارائه
کرده‌اند؛ در این میان البته وزارت ارتباطات نیز آمار شکایت به سامانه ۱۹۵
را روزانه حدود ۴۰۰ مورد اعلام می‌کند که تنها بخش ناچیزی از آن مربوط به
پیامک‌های انبوه و تبلیغاتی است.
به‌رغم این آمار، معضل پیامک‌های
تبلیغاتی و مزاحمت‌هایی که از طرف این پیامک‌ها برای بیش از ۷۰ میلیون
مشترک موبایل ایجاد می‌شود بر کسی پوشیده نیست و به همین دلیل شورایعالی
فضای مجازی موضوع دو جلسه آخر خود را به ساماندهی این معضل اجتماعی در فضای
مجازی اختصاص داد.
محتوای پیامک‌های انبوه و تبلیغاتی نظارت می‌شود
طبق سیاستهای ساماندهی خدمات پیامکی ارزش افزوده و انبوه در شبکه‌های
ارتباطی مصوب شد که هر گونه محتوا در خدمات پیامکی انبوه و ارزش افزوده
پیامکی باید با رعایت قوانین و مقررات کشور باشد و با ارزش‌های ایرانی –
اسلامی مغایرت نداشته باشد؛ همچنین مقرر شد به منظور پایش و نظارت محتوا،
کارگروهی با مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضویت نمایندگان وزارت
ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت کشور، دادگستری و بهداشت، درمان و آموزش
پزشکی و سازمان تبلیغات اسلامی، نیروی انتظامی، نماینده دادستانی و مرکز
ملی فضای مجازی، تشکیل شده و گزارش عملکرد آن هر ۶ ماه به دبیرخانه شورای
عالی فضای مجازی ارائه شود.
موبایل پیامک
محمدرضا کشاورزی- معاون محتوای مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به جزئیات این آیین نامه گفت:
پیش نویس آیین نامه ساماندهی و نظارت بر خدمات پیامکی سال گذشته در مرکز
ملی فضای مجازی تدوین و در کمیسیون عالی ارتقای محتوای فضای مجازی، پس از
چندین جلسه بحث و تبادل نظر با حضور اعضا از دستگاه‌های مختلف، به جمع بندی
نهایی رسید؛ این آیین نامه در نهایت با تصویب اعضای شورایعالی فضای مجازی
اواخر سال گذشته تصویب و به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ شد.
وی با تاکید براینکه وزارت ارشاد نقش محوری در اجرای مصوبه ساماندهی
پیامک انبوه خواهد داشت و دبیرخانه اجرای این مصوبه در وزارت ارشاد ایجاد
شده است، ادامه داد:
از این پس وزارت ارشاد اجرای این آیین نامه را در برنامه دارد و مرکز
ملی فضای مجازی نیز در این زمینه نقش نظارتی بر اجرای مصوبه ساماندهی
پیامک‌های انبوه و ارزش افزوده را خواهد داشت.
دبیر کمیسیون عالی ارتقای محتوا مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه تا
یک سال قبل که مرکز ملی فضای مجازی به حوزه پیامک‌های انبوه و ارزش افزوده
ورود کند هیچ نوع سازوکاری در کشور برای قوانین و مقررات در این بخش وجود
نداشت، افزود:
براین اساس جلسات متعددی با متولیان این بخش همچون وزارت ارشاد، وزارت
ارتباطات، شرکت‌های ارائه دهنده خدمات محتوا و اپراتورهای موبایل گذاشته شد
و در نهایت جمع بندی برای تدوین آیین نامه آغاز شد که کلیات این آیین نامه
پس از تصویب در کمیسیون ارتقای محتوای فضای مجازی، در دو جلسه شورایعالی
فضای مجازی ارائه و به بحث گذاشته شد و در نهایت به تصویب رسید.
کشاورزی با اشاره به اعتراضاتی که از گذشته تاکنون در مورد پیامک‌های انبوه و خدمات پیامکی از سوی مردم اعلام می شد، گفت:
مشکلاتی از قبیل پیامک‌های آزاردهنده و تلاش مشترکان برای لغو آنها، حذف
پیامک‌های اطلاع رسانی، هزینه‌های اضافی برای مشترکان از پیامک‌های
ناخواسته و دریافت پیامک‌هایی که از نظر فرهنگی مغایر با فرهنگ کشور است از
جمله معضلات جامعه است که سبب شد ساماندهی این بخش در دستور کار قرار
گیرد.
وی با بیان اینکه تا قبل از ابلاغ این آیین نامه، خدمات پیامکی در کشور
متولی خاصی نداشت و وزارت ارتباطات تنها مجری زیرساخت‌های ارائه این خدمات
بود افزود:
با ابلاغ این مصوبه جایگاه قانونی وزارت ارشاد به عنوان حاکمیت برای ساماندهی این بخش، تعیین شد.
جزئیات آیین نامه جدید برای پیامک‌های تبلیغاتی
در آیین نامه مصوب شورای عالی فضای مجازی، خدمات پیامکی در دو دسته
خدمات پیامک انبوه که جنبه تبلیغاتی دارد و بدون درخواست مشترک ارسال
می‌شود و هزینه‌ای برای مشترکان دربر نخواهد داشت و نیز پیامک‌های ارزش
افزوده که به انتخاب مشترک خواهد بود و باید بابت آن هزینه پرداخت کند
تقسیم شده است.
براساس سیاستهای مدنظر در این مصوبه، پیامک‌های انبوه با
محتوای اطلاع رسانی و تبلیغاتی به دلیل حجم زیاد پس از ارسال تحت نظارت
وزارت ارشاد قرار خواهند گرفت اما پیامک‌های ارزش افزوده پیش از ارسال باید
تحت نظارت وزارت ارشاد قرار گیرد و پس از دریافت مجوز، امکان استفاده از
آن برای مشترکان ممکن خواهد بود؛ همچنین طبق سیاستهای این مصوبه، شرکت‌های
ارائه دهنده خدمات پیامکی باید براساس موازین نظام جمهوری اسلامی و پس از
تایید وزارت ارشاد نسبت به ارسال پیامک اقدام کنند. در غیر این‌صورت برای
این شرکت‌ها و حتی اپراتورهای تلفن همراه که بستر ارائه این سرویس را آماده
کرده‌اند جرایمی در نظر گرفته شده است.
دبیر کمیسیون عالی ارتقای محتوای مرکز ملی فضای مجازی در این باره تاکید کرد:
برای دریافت مجوز ارسال پیامک ارزش افزوده، اپراتورهای ارائه دهنده
خدمات پیامکی قبل از ارسال پیامک، ملزم به ارائه بسته پیامکی به وزارت
ارشاد هستند که این پیامک پس از ثبت و بررسی در سیستم آنلاین وزارت ارشاد،
اجازه انتشار خواهد یافت.
وی از تشکیل کارگروه نظارت بر ارسال پیامک در وزارت ارشاد خبر داد و گفت:
در این کارگروه که مسئولیت آن را مرکز توسعه رسانه‌های دیجیتال عهده دار
است، نمایندگان دستگاه‌های مختلف از جمله وزارت ارشاد و وزارت بهداشت نیز
عضو هستند و بر محتوای پیامک‌های ارزش افزوده قبل از ارسال نظارت خواهد
داشت.
معاون مرکز ملی فضای مجازی احقاق و رعایت حقوق مشترکان را از جمله سیاستهای مدنظر در این مصوبه برشمرد و گفت:
محتوای پیامک‌های ارزش افزوده و انبوه چنانچه مغایر با موازین و مقررات
مدنظر در مصوبه شورای عالی فضای مجازی باشند تخلف محسوب شده و اپراتورهای
ارسال کننده، ارائه دهندگان این خدمات و حتی شرکت و یا سازمانی که این
محتوا را ایجاد کرده است مشمول جریمه خواهد شد.
خدمات دهندگان پیامکی ملزم به دریافت مجوز از وزارت ارشاد شدند
کشاورزی از لزوم دریافت مجوز از وزارت ارشاد برای انتشار پیامک‌های ارزش افزوده و تبلیغاتی خبر داد و تاکید کرد:
شرکت‌های خدماتی پیامکی باید با ارائه‌ی ضمانت نامه مالی از وزارت ارشاد
مجوز بگیرند و در صورت تخلف مطابق آیین نامه با آنها برخورد می‌شود.
وی با بیان اینکه سیستم به صورت آنلاین نسبت به ارائه مجوز بسته‌های پیامکی قبل از انتشار، اقدام می‌کند، گفت:
در مصوبه تاکید بر این است که مشخص شود ارائه دهندگان خدمات محتوا در حوزه پیامک آیا صلاحیت ارائه این خدمات را دارند و یا خیر.
کشاورزی در مورد مصادیق مورد توجه مصوبه ساماندهی پیامک‌های تبلیغاتی و ارزش افزوده گفت:
مصادیق به صورت جزئی در مصوبه شورای عالی فضای مجازی دیده نشده است اما
آنچه که برخلاف موازین شرعی کشور باشد با آن برخورد خواهد شد. از طرفی راه
اندازی کارگروه ساماندهی پیامک‌ها در وزارت ارشاد با این هدف شکل گرفته تا
با تدوین آیین نامه‌ای، مصادیق مجرمانه و ممنوعه مدنظر در پیامک‌ها ذکر
شود.
معاون مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه هم اکنون وزارت ارشاد برای این
آیین نامه اجرایی مقدمات کار را فراهم کرده است، پیش بینی کرد که در سال
جاری اجرای این آیین نامه رنگ عملیاتی به خود گیرد و ساماندهی فضای
پیامک‌های انبوه و ارزش افزوده در کشور انجام شود.
وی با تاکید براینکه نظارت قبل از ارسال پیامک ارزش افزوده و بعد از ارسال پیامک انبوه نظارت حاکمیت خواهد بود افزود:
البته در این میان نظارت باید از سمت ارائه‌دهندگان خدمات نیز صورت گیرد .
دبیر کمیسیون عالی ارتقای محتوا مرکز ملی فضای مجازی گفت:
در زمینه موضوع تعرفه پیامک‌های انبوه و ارزش افزوده با توجه به حقوق
کاربر، هزینه‌های خدمات دهندگان و نیز سود حاصل از ارائه‌ی این خدمات،
کارگروه پیامک‌های ارزش افزوده ورود خواهد کرد و با توجه به منافع تمامی
ذینفعان تعرفه گذاری را با هدف ترغیب برای تولید پیامک و محتوای مناسب
فارسی اجرایی خواهد کرد. در این مصوبه بر ترغیب شرکت‌های داخلی به تولید
محتوای مناسب بومی از لحاظ کمی و کیفی تاکید شده است.
البته در مصوبه شورای عالی فضای مجازی نسبت به ایجاد راهکارهایی برای
لغو و دریافت نشدن این پیامک‌ها برای مردم تاکید شده و قرار است وزارت
ارشاد سامانه‌ای را معرفی کند که مردم در صورت برخورد با پیامک‌های خلاف
موازین و مقررات، بتوانند موضوع موردنظر خود را گزارش کرده یا نارضایتی خود
را از دریافت این پیامک‌ها اعلام کنند.