چگونه رونمایی از آیفون، گوگل را در یک دهه تغییر داد

از ابتدای امر کاملا روشن بود که آیفون یک محصول بسیار مهم و تعیین‌کننده، نه‌تنها برای اپل برای بلکه کل صنعت گوشی‌های همراه خواهد بود. نسل اول آیفون که در ژوئن سال ۲۰۰۷ میلادی راهی بازار شد، یک موفقیت بزرگ برای اپل به ارمغان آورد. ترکیب یک گوشی موبایل با نمایشگر لمسی و سیستم‌عامل iOS و همچنین قابلیت گوش دادن به موسیقی که از آیپاد محبوب به عاریه گرفته شده بود، همگی امکاناتی پیشرفته را در پیش روی کاربران قرار داد که بسیار مورد استقبال قرار گرفت.

آیفون منجر به ایجاد تغییرات بسیار گسترده‌ یا به بیان بهتر، انقلابی در صنعت گوشی‌های موبایل شد. به‌جرئت می‌توان گفت آیفون به دوران سلطنت نوکیا و بلک‌بری که تا آن روز عنان بازار را در اختیار داشتند، پایان داد. در یک دهه‌ی اخیر که آیفون به بازار وارد شد، هر دو کمپانی که روزگاری بخش بزرگی از بازار را در اختیار داشتند، تولید گوشی‌های موبایل را متوقف کردند، چراکه قواعد بازی تغییر کرده بود و هیچ یک از این دو کمپانی قادر به برابری با رقبای نوپا نبودند. مایکروسافت نتوانست در برهه‌ی این انقلاب نسخه‌ی موبایل ویندوز را آن‌چنان که باید مقبول کاربران و به ترندی همپای آیفون تبدیل کند. در این بین که کمپانی‌ها با اشتباهات استراتژیک خود روز به روز منفعل‌تر می‌شدند، گوگل وجود داشت که بیشترین تأثیر را از آیفون گرفت.

در ۷ نوامبر سال ۲۰۰۷، گوگل به همراه کمپانی‌های دیگری نظیر اچ‌تی‌سی، موتورولا و کوالکام کنسرسیوم Open Handset Alliance را بنیان گذاشتند. همکاری کمپانی‌های مورد نظر بر پایه‌ی سیستم‌عامل اندروید بود که گوگل دو سال پیش از آن و در سال ۲۰۰۵ تصاحب کرده بود. سیستم عامل اندروید که تصاحب آن، اندی رابین را نیز راهی گوگل کرده بود، سیستم عامل متن بازی بود که برای استفاده در گجت‌های موبایل توسط گوگل توسعه یافت. اندروید بزرگ‌ترین چالش برای اکوسیستم اپل بود که به‌عنوان پلتفرمی بسته، تنها توسط خود اپل در محصولاتش مورد استفاده قرار می‌گرفت. گوگل برخلاف اپل در نظر داشت کمپانی‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری متعددی را برای تولید اپلیکیشن و گوشی‌های هوشمند مبتنی بر اندروید جذب کند. اولین گوشی هوشمند اندروید با نام HTC Dream در اکتبر سال ۲۰۰۸ میلادی، یک سال پس از عرضه‌ی آیفون به بازار، رونمایی و عرضه شد.

هرچند گوگل توسعه‌ی اندروید را دو سال زودتر از عرضه‌ی آیفون به بازار آغاز کرده بود، اما بی‌شک عرضه‌ی آیفون و اکوسیستم iOS تأثیر بی‌بدیلی در پشت صحنه روی گوگل و اکوسیستم این کمپانی داشت. موفقیت آیفون نشان داد که گوشی‌های هوشمند پتانسیل خوبی در بازار دارند و می‌توانند موفق شوند، اما مزیت اندروید این بود که تولیدکنندگان می‌توانستند محصولات بسیار ارزان‌تری در مقایسه با اپل راهی بازار کنند که البته ویژگی گوشی‌های هوشمند را نیز در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌داد. در کنار تولید گوشی‌های هوشمند ارزان‌تر، تولیدکنندگان آزاد بودند ویژگی‌های خلاقانه‌ای به محصولات خود اضافه کنند که این موضوع باعث ایجاد رقابت در پلتفرم اندروید بین برند‌های مختلف شد و بعضی از این ویژگی‌ها به استاندارد در گوشی‌های هوشمند تبدیل شدند. برای مثال استفاده از نمایشگر با سایز بزرگ از جمله‌ی ویژگی‌هایی است که اندرویدی‌ها وارد دنیای گوشی‌های هوشمند کردند، به‌طوری‌که بالاخره اپل نیز در آیفون ۶ نسخه‌ای جدید از گوشی هوشمندش را با نمایشگر بزرگ‌تر راهی بازار کرد.

البته اندروید گوگل در همان ابتدای راه و زمانی که هنوز سهم زیادی از بازار در اختیار نداشت، با چالش‌هایی از سوی رقبا روبرو بود و سیستم‌های سیمبین نوکیا، سیستم عامل بلک‌بری و ویندوز موبایل مایکروسافت هنوز گزینه‌های خوبی برای جلب نظر کاربران داشتند. متن‌باز بودن اندروید در کنار شباهت‌های این سیستم‌عامل به iOS اپل باعث شد تولیدکنندگان سخت‌افزار و توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های بسیاری به سمت این پلتفرم جذب شوند. تقویت روزافزون اندروید باعث شد گوگل علاوه بر در اختیار داشتن بزرگ‌ترین موتور جستجوی اینترنت، به بزرگ‌ترین پلتفرم گوشی‌های هوشمند نیز تبدیل شود. در حال حاضر اندروید بزرگ‌ترین پلتفرم مورد استفاده در گوشی‌های هوشمند در سراسر جهان و نزدیک‌ترین رقیب این پلتفرم، iOS اپل است.

گوگل از نفوذ اندروید میان کاربران بهره‌برداری کرد و وارد حوزه‌های جدیدی نیز شد. این کمپانی سری محصولات نکسوس را که شامل گوشی‌های هوشمند و تبلت است، رونمایی کرد و اخیرا با تغییر استراتژی خود، این سری را با نام پیکسل عرضه کرد تا مستقیما در فرایند طراحی نیز حاضر باشد. همچنین باید به استفاده از سیستم‌عامل اندروید در سایر گجت‌های دیجیتال نیز اشاره کرد، به‌طوری‌که گوگل استفاده از اندروید را گسترش داد و سایر سیستم‌عامل‌های این کمپانی نظیر اندروید ور، اندروید تی‌وی و اندروید اتو نیز توسعه یافتند. گوگل در سال ۲۰۱۶ و در جریان کنفرانس توسعه‌دهندگانش، پلتفرم Daydream را به‌عنوان پلتفرمی برای توسعه‌ی هرچه بیشتر هدست‌های واقعیت مجازی رونمایی کرد. گوگل اخیرا فعالیت‌هایی نیز برای یکپارچه‌سازی سیستم عامل کروم و اندروید و ایجاد امکانی برای استفاده از اپلیکیشن‌های اندروید در Chrome OS آغاز کرده است.

نباید این موضوع را نیز فراموش کرد که این روزها بسیاری از سرویس‌های گوگل در قالب اپلیکیشن‌های متنوع در پلتفرم iOS اپل و گوشی‌های هوشمند آیفون نیز در دسترس کاربران قرار دارد. سرویس نقشه‌ی گوگل با وجود Apple Maps هنوز گزینه‌ی مورد ترجیح کاربران برای مسیریابی ودسترسی به نقشه است. جی‌میل، یوتیوب و جستجوی گوگل نیز از جمله‌ی دیگر اپلیکیشن‌های مورد استفاده و محبوب در سیستم‌عامل iOS و گوشی‌های آیفون و آیپد هستند.

البته با وجود موقعیت کنونی گوگل و سیستم‌عامل اندروید، این کمپانی همچنان با چالش‌هایی در حوزه‌ی گوشی‌های هوشمند روبرو است که بدون شک ریشه در سیاست‌های این کمپانی دارد. پلتفرم اندروید یکپارچه نیست و یکدست کردن این پلتفرم نیازمند یک قدرت بزرگ است تا وضعیت بهبود یابد. با توجه به متن باز بودن اندروید و همچنین جامعه‌ی کاربران گسترده‌ی آن در برابر iOS، این پلتفرم تهدیدات امنیتی بیشتری نظیر بدافزار‌ها به خود می‌بیند. برای مثال کاربران می‌توانند به‌راحتی اپلیکیشن‌هایی از منابعی غیر از گوگل پلی استور دانلود کنند که همین موضوع خطراتی برای کاربران ایجاد می‌کند.

به نظر نمی‌رسد پلتفرم‌های دیگر بتوانند به‌راحتی گوگل را از سلطنت بر دنیای گوشی‌های هوشمند به زیر بکشند. با وجود اینکه انقلاب گوشی‌های هوشمند توسط اپل به جریان افتاد، اما گوگل نیز از موقعیت ایجادشده نهایت استفاده را برد و توانست با الهام گیری از اپل، پلتفرمی با رنگ و بوی خود ایجاد کند. البته با وجود سلطه‌ی گوگل بر دنیای گوشی‌های هوشمند، بخش بزرگی از درآمد این حوزه به واسطه‌ی محصولات گران‌تر نصیب اپل می‌شود.