نرمافزار Winrar یکی از معروفترین برنامههای فشردهساز پولی در بین کاربران ویندوزی است. اما چرا هیچکس تابهحال لایسنس این برنامه را خریداری نکرده است؟
آلبرت اینشتین زمانی گفت دو چیز در دنیا انتها ندارد؛ جهان هستی و استفادهی آزمایشی از برنامهی وینرر. البته واضح است که این گفته حقیقت ندارد و تنها لطیفهای معروف در بین کاربران نرمافزار وینرر در سطح اینترنت است.
اما آیا تابهحال به این فکر کردهاید که چرا پس از پایان مهلت ۴۰ روزهی استفادهی آزمایشی از برنامهی وینرر، همچنان میتوانید به استفاده از آن ادامه دهید؟ پاسخ کوتاه و دقیق این پرسش این است که در واقع استراتژی تجاری کمپانی وینرر، چنین اجازهای به کاربران میدهد.
در سال ۱۹۹۳، یوجین راشال، برنامهنویس روسی، یک قالب فشردهساز به نام Rar معرفی کرد که از فشردهسازی داده و بازیابی آن در قالب یک فایل پشتیبانی میکرد. باوجود آنکه یوجین، توسعهدهندهی این قالب محسوب میشد؛ اما امتیاز آن در اختیار برادرش الکساندر قرار گرفت.
دو سال بعد، یعنی در سال ۱۹۹۵، نرمافزار فشردهساز فایل وینرر برای ویندوز منتشر شد. این برنامه امکان ایجاد و مشاهدهی انواع فایل در قالب فرمت Rar یا Zip و همچنین امکان پشتیبانی از انواع مختلف قالبهای فشردهساز را فراهم میکرد. نحوهی استفاده از این برنامه بدین صورت است که پیش از خرید، امکان استفادهی آزمایشی و رایگان از آن به مدت محدودی برای کاربر وجود دارد. پس از سپری شدن این مدت مشخص، کاربر باید نسبت به ادامهی استفاده یا حذف آن تصمیم بگیرد. بر اساس شرایط استفاده از وینرر، اگر تصمیم بگیرید کماکان از آن استفاده کنید؛ باید نسبت به خریداری مجوز یا لایسنس وینرر اقدام کنید. اما احتمالا میدانید که اگر مهلت استفادهی رایگان به پایان برسد، همچنان میتوانید به استفاده از وینرر ادامه دهید و از تمام قابلیتهای آن به شکل کامل بهرهمند شوید. در این میان، تنها مشکلی که وجود دارد این است که هرازگاهی باید با پیغام مزاحمی مواجه شوید که از شما میخوهد لایسنس وینرر را خریداری کنید. مضمون این پیغام بدین شرح است:
لطفا توجه کنید که وینرر یک نرمافزار رایگان نیست. پس از گذشت ۴۰ روز مهلت استفادهی رایگان، یا باید لایسنس وینرر را خریداری کنید یا آن را از روی کامپیوتر خود حذف کنید.
اما میتوان حدس زد اکثر قریب به اتفاق کاربرانی که این مقاله را مطالعه میکنند، هرگز هیچ لایسنسی خریداری نکردهاند. البته جای تعجب نیست؛ زیرا کاربران خانگی بهندرت چنین کاری انجام میدهند. با این حال، اگر تابهحال بابت این موضوع احساس گناه کردهاید؛ باید به شما بگوییم که هیچ جای نگرانی وجود ندارد. شرکت وینرر میداند که شما از نرمافزارش بهصورت رایگان استفاده میکنید و به نظر میرسد که با این مسئله هیچ مشکلی ندارد.
در سال ۲۰۱۳، بوراک کانبوی، مدیرعامل وینرر در مصاحبهای با وبسایت سافتونیک دربارهی نقض حق تکثیر نرمافزارها گفت:
از آنجایی که ما در قبال استفاده از نرمافزارمان، شیوهای بسیار آزادانه انتخاب کردهایم و به کاربران اجازه میدهیم که پس از گذشت مهلت آزمایشی، همچنان به استفاده از آن ادامه دهند؛ به اندازهی باقی شرکتها از نقض حق تکثیر متضرر نمیشویم. در واقع بسیاری از کاربران تصور میکنند که وینرر یک نرمافزار رایگان است. اما چرا شما باید به خودتان زحمت استفاده از نسخهی غیر قانونی و بالقوه خطرناک بدهید؛ وقتی میتوانید به جای آن از نسخهی اصلی استفاده کنید.
اینکه کاربران پس از گذشت ۴۰ روز مهلت آزمایشی، همچنان میتوانند به استفاده از این برنامه بدون خرید لایسنس آن ادامه دهند، برای شرکت وینرر سودمند است. در واقع به این رویکرد میتوان به عنوان یک استراژی تجاری برجسته نگاه کرد. بهرهگیری از این شیوه، نهتنها به این شرکت کمک میکند تا با مسئلهی نقض حق تکثیر مقابله کند؛ بلکه باعث شده است وینرر به یکی از محبوبترین و پرکاربردترین برنامههای دنیا تبدیل شود. این رویکرد بینظیری به نظر میرسد؛ اما پرسش اصلی اینجا است که این شرکت چگونه درآمد کسب میکند؟
پاسخ این پرسش ساده است. آنها از طریق معامله و تجارت به کسب درآمد میپردازند. شرایط و مقررات کلی تجاری برای مشتریان این شرکت به مطلب زیر اشاره میکند:
مشتریان احتمالا نرمافزار وینرر را بدون پرداخت هیچ هزینهای از وبسایتهای WinRar.com و Rarlab.com دریافت میکنند و در طول ۴۰ روز، مجددا بدون هیچ پرداختی به استفاده از آن ادامه میدهند. در طول این مدت، کاربران میتوانند به تمام قابلیتهای نرمافزار وینرر بهجز امکان «افزودن اطلاعات اعتباری نمایشدهندهی پروتکلهای فایل و حذف این پروتکلها» دسترسی داشته باشند. کاربر در طول این مرحله باید به آزمایش نرمافزار بپردازد تا دریابد که آیا این برنامه با خواستهها و نیازهای او در تطابق است یا نه. بهطور ویژه، کاربر باید مشخص کند که آیا نرمافزار وینرر در سیستمعامل او و محیط نرمافزاری و سختافزاری مطلوب او اجرا میشود یا نه. کاربر تنها در صورتی موظف به خریداری لایسنس نرمافزار وینرر میشود که اطمینان یابد پاسخ پرسشهای فوق مثبت است.
هرچند کاربران خانگی اغلب به این مسائل توجهی نمیکنند؛ اما کسبوکارها از آنجایی که علاقهای به انجام کارهای غیر قانونی ندارند یا حداقل مایل به حفظ شهرت عمومی خود هستند، باید این موارد را رعایت کنند. در نتیجه شرکتها، لایسنس این نرمافزار را برای تمام کارکنان خود خریداری میکنند. البته تمام شرکتها خود را ملزم به رعایت مقررات نمیدانند؛ اما تعداد بسیار زیادی از آنها که به منظور اجتناب از مجازات احتمالی و پیگرد قضایی اقدام به خرید لایسنس میکنند، بزرگترین منبع درآمد و کسب سود برای وینرر محسوب میشوند.
در این میان، کابران خانگی نیز نقش خود را بازی میکنند. یکی از کاربران وبسایت ردیت در این باره نوشته است:
کاربران خانگی با تداوم استفاده از نرمافزار و بالا نگهداشتن نرخ دانلود آن، باعث معروفیت وینرر و ارتقاء رتبهی آن در نقد و بررسیها و شناخته شدن بیشتر آن نزد کاربران معمولی میشوند. در نتیجه نقش کوچک اما بسیار مهمی بر عهده دارند.
امکان استفادهی کاربران از وینرر و تمام قابلیتهای آن به بهای مشاهدهی گاه و بیگاه آن پیغام یادآوری مزاحم، این فرصت را برای شرکت فراهم میکند تا افراد بیشتری چه بهصورت عمدی یا تصادفی، اقدام به خرید لایسنس این برنامه کنند.
اقناع کاربران برای خرید نسخهی کامل نرمافزارها کار راحتی نیست. بر اساس گزارش مؤسسهی تحقیقاتی سافتلدر، نرخ تبدیل مشتری رایگان به مشتری پولی ۶۶ درصد از شرکتهای اینترنتی مورد بررسی، تنها ۲۵ درصد یا کمتر بود. اما در مورد وینرر، به نظر میرسد که توسعهدهندگان آن تنها میخواهند نرمافزارشان در دست کاربران باشد.
شرکت وینرر در ادامهی این رویکرد آزادانه، در سال ۲۰۱۵، یک نسخهی کاملا رایگان از نرمافزار خود را برای بازار چین منتشر کرد. وینرر یک اپلیکیشن اندروید رایگان نیز دارد که برای کسب درآمد، در محیط آن آگهی پخش میشود. علاوه بر این، نسخه اندرود پیغام مزاحم را نیز هرگز نمایش نمیدهد.
تنها مشکلی که در استفادهی رایگان از وینرر وجود دارد، نمایش مکرر همین پیغام مزاحم است که احتمالا کاربران را آزردهخاطر کند. اما اگر بهدقت توجه کنیم؛ استفاده از این پیغام، مخصوصا در مورد وینرر، ایدهی آنچنان بدی محسوب نمیشود. توسعهدهندگان این نرمافزار به آسانی میتوانند دسترسی کاربر به برنامه را پس از ۴۰ روز مسدود کنند. اما آنها چنین کاری انجام نمیدهند. این رویکرد همچنین موجب جلوگیری از روی آوردن کاربران به نرمافزارهای فشردهساز رایگانی همچون 7Zip میشود.