کراودفاندینگ یکی از بهترین روشهای جذب سرمایهی کسبوکار است که درعینحال، سطح مشتریان پایه را افزایش میدهد و به اقتصاد کشور نیز کمک میکند.
کراودفاندینگ بهعنوان یک روش آلترناتیو برای تأمین سرمایهی اولیهی استارتاپ، در جهت عکس روشهای سنتی جذب سرمایه عمل میکند. حالا بهجای اینکه یک کارآفرین طرح کسبوکار خود را به مؤسسات مالی و سرمایهگذاران ارائه دهد و تلاش کند نظر موافق آنان را جلب نماید، ایدهی خود را در یکی از پلتفرمهای کراودفاندینگ معرفی میکند. پلتفرمهای کراودفاندینگ این فرصت را برای همهی مردم فراهم میکنند که در صورت علاقه به یک ایدهی کسبوکار، روی آن سرمایهگذاری کنند (با هر سایزی) و در رشد و پیشرفت آن سهیم شوند.
ایدهی اولیهی تأمین مالی به روش جمع سپاری ،به سال ۱۹۹۷ برمیگردد، یعنی زمانی که یک گروه راک بریتانیایی با استفاده از کمکهای دریافتی آنلاین موفق شد تور کنسرتهای خود را شروع کند. تا سال ۲۰۰۹، کراودفاندینگ به جریان قدرتمندتر و مؤثرتری تبدیلشده بود، بهطوریکه مجموع سرمایههای جمعآوریشده از این راه به بیش از ۵۳۰ میلیون دلار رسید.
به گزارش Massolution، در سال ۲۰۱۵ حجم سرمایهی جمعآوریشده از کراودفاندینگ به ۳۴ میلیارد دلار رسیده بود.
بین انواع مدلهای کرادفاندینگ (پاداش محور یا Reward، سهام جمعی یا Equity، وامدهی جمعی یا Debt، اهدا یا Donation و مدل عرضهی توکنهای دیجیتال) مدل پاداش محور رایجترین و پرطرفدارترین نوع کراودفاندینگ محسوب میشود. در این مدل هر فردی که روی پروژهی معرفیشده سرمایهگذاری میکند، در واقع محصولی را که هنوز تولید نشده، سفارش میدهد و بهاینترتیب به تولید محصول کمک میکند. مشهورترین پلتفرمهای کراودفاندینگ نیز بر اساس همین مدل فعالیت میکنند:
کیک استارتر
کیک استارتر (Kickstarter) پلتفرمی است که در سال ۲۰۰۹ تأسیسشده و بر اساس دونیتهای مردم، به آنها پاداش یا جوایزی را اختصاص میدهد. به عبارتی افرادی که از یک پروژهی مطرحشده (یک محصول یا یک تجربهی خاص) در کیک استارتر حمایت میکنند، بسته به میزان سرمایهگذاری خود پاداش میگیرند.
اما کیک استارتر برای چه پروژههایی مناسب است؟ اغلب پروژههایی که در پلتفرم کیک استارتر معرفی میشوند، از ایدههای خلاقانهای برخوردارند. بنا بر رویکرد کیک استارتر، ایدههای معرفیشده حتماً باید به نتایج یا محصولاتی دست پیدا کنند که قابلعرضه باشد. بنابراین این سایت برای کارآفرینانی که از راهاندازی کسبوکار خود، هدف کمتر ملموسی را دنبال میکنند، مناسب نیست.
یکی از مهمترین ویژگیهای کیک استارتر این است که اگر پروژه یا ایدهای موفق نشود ۱۰۰ درصد سرمایهی موردنیاز خود را افزایش دهد، کلاً هیچ مبلغی دریافت نمیکند. دریافت سرمایه از سایت، مستلزم این است که ایده پردازان موفق شوند ۱۰۰ درصد مبلغ هدف خود را جذب کنند. در این صورت هزینهی وبسایت معدل پنج درصد کل سرمایه است و البته خود پروسهی پرداخت نیز بین سه تا پنج درصد هزینه خواهد داشت.
گوفاندمی
گوفاندمی (GoFundMe) یکی دیگر از نامهای بزرگ دنیای کراودفاندینگ است که غالباً روی درخواست مردمی متمرکز است که برای یک مشکل خاص، مثل هزینههای پزشکی یا شهریهی تحصیلی، به پول نیاز دارند.
گوفاندمی علناً هدف خود را رفع مسائل اشخاص ذکر میکند، به همین دلیل هم طرفداران و مشترکان بسیار زیادی در این پلتفرم حضور دارند. همچنین کارآفرینان و صاحبان کسبوکار که میخواهند ایدهی جدیدی را آغاز کنند، یا حتی میخواهند کسبوکار فعلیشان را به یک مرحلهی بالاتر ارتقا دهند، میتوانند از خدمات این وبسایت استفاده کنند.
گوفاندمی نیز مثل کیک استارتر، در صورتی پولهای جمعآوریشده از مردم را به ایده پردازان تحویل میدهد که کل مبلغ هدف بهدستآمده باشد. استفاده از این پلتفرم در آمریکا هیچ هزینهای نخواهد داشت، ولی برای کاربران سایر کشورها معادل پنج درصد از سرمایهی افزودهشده بهعنوان حق سایت، دریافت میکند. هزینهی پردازشگرهای پرداختی نیز بین دو تا پنج درصد خواهد بود.
ایندیگوگو
ایندیگوگو (Indiegogo) بهاندازهی پلتفرمهای دیگر تخصصی نیست، یعنی کاربران میتوانند ترکیبی از خواستههای خود را در این پلتفرم به اشتراک بگذارند. بهعلاوه دریافت سرمایهی جمعآوریشده، مستلزم برآورده شدن کل مبلغ هدف نیست، ولی اگر همهی سرمایهی درخواستی جمعآوری شود، هزینهای که باید به وبسایت پرداخت شود افزایش مییابد.
تقریباًهمهی صنایع میتوانند از خدمات ایندیگوگو استفاده کنند. معمولاً سازمانها یا اشخاصی که برای اهداف خیریه و بشردوستانه پول جمعآوری میکنند نیز به ایندیگوگو مراجعه میکنند.
خدمات ایندیگوگو، هم فاندینگ ثابت و هم فاندینگ انعطافپذیر را شامل میشود. بودجهی هدف ثابت، زمانی ایدهآل است که متقاضی تنها در صورت جمعآوری مبلغ اعلامشده بتواند پروژهی خود را شروع کند. بهعنوانمثال کارآفرین یا دانشجویی که به ۱۰ هزار دلار نیاز دارد تا یک قطعهی تجهیزات سختافزار را برای پروژهی خود خریداری کند. بودجهی هدف انعطافپذیر، برای همهی کسبوکارهایی که میخواهند از هر نوع کمک مالی (و به هر میزان ممکن) بهرهمند شوند، مناسب است. هزینهای استفاده از پلتفرم پنج درصد سرمایهی جمعآوریشده است، ولی اگر مبلغ هدف انعطافپذیر، بهطور کامل برآورده نشود، این هزینه تا ۹ درصد افزایش خواهد یافت. درصورتیکه مبلغ فاندینگ ثابت بهطور کامل جمعآوری نشود، کمپین اجرایی هیچ هزینهای در برنخواهد داشت.
پاترئون
پاترئون (Patreon) با تأکید بر پروژههای خلاقانه، طبق یک مدل اشتراکی کار میکند. به این معنی که اهداکنندگان سرمایه بهجای اینکه به یک پروژهی خاص کمک کنند، به طور مرتب هزینهای را به این سایت پرداخت میکنند. شعار شرکت پاترئون، هدف این پلتفرم را شرح میدهد: «تولیدکنندگان خلاق برای دریافت بودجه به ما مراجعه کنند!» درواقع پاترئون به این منظور طراحیشده که به افراد خلاق و نوآور کمک کند علاقه و اشتیاق خود را پیگیری کنند و در عوض خدمات یا محصولی تولید کنند که دیگران نیز از استفادهی آنها لذت میبرند.
پاترئون پلتفرمی ایدهآل برای هنرمندان، تولیدکنندگان پادکست و همچنین طراحان بازیهای ویدیویی محسوب میشود.
سابق بر این، برگزاری کمپینهای پاترئون پنج درصد هزینه داشت، ولی اخیراً این پلتفرم رویکرد خود را تغییر داده و از تولیدکنندگان میخواهد هر مبلغی را که میتوانند، بهعنوان هزینه پرداخت کنند. حالا این اهداکنندگان سرمایه هستند که عمدهی هزینهها را به عهده میگیرند.
راکت هاب
راکتهاب (RocketHub) برخلاف دیگر پلتفرمها، بجای تمرکز روی پروژههای پرشور و سرگرمکننده، خدمات خود را روی کارآفرینانی متمرکز کرده است که به سرمایهی ریسکپذیر نیاز دارند. متقاضیان میتوانند ایدهی خود را در صفحهای به نام ELEQUITY مطرح کرده و برای جلب نظر سرمایهگذاران تلاش کنند. راکت هاب اصولاً در زمینههای تخصصی هنر، کسبوکار، علوم و پروژههای اجتماعی فعالیت میکند.
یکی دیگر از ویژگیهای منحصربهفرد راکت هاب؛ برنامههای FuelPad و LaunchPad است که به صاحبان کمپین کمک میکند با شرکای بالقوهی بازاریابی و توزیع نیز ارتباط برقرار کنند.
اگر متقاضیان موفق شوند کل سرمایهی هدف خود را به دست آورند، باید معادل چهار درصد به این وبسایت حق اشتراک پرداخت کنند. هزینهی تراکنشهای کارتهای اعتباری نیز حدود چهار درصد برآورد میشود.
انجل لیست
انجل لیست (AngelList) پلتفرم کراودفاندینگ مبتنی بر سهام جمعی است که در سال ۲۰۱۰ تأسیسشده است. انجل لیست با خدماتی بسیار حرفهای، سرمایهگذاران و بنیانگذاران استارتاپها را به یکدیگر متصل میکند و بهنوعی یک شبکهی ارتباطی جهانی کسبوکار محسوب میشود. سرمایهگذاران میتوانند از طریق این پلتفرم، شرکتهایی را که نیازمند بودجه هستند بررسی کنند و درصورتیکه به ایده و روند کاری آنها علاقهمند شدند، با مالکان شرکت ارتباط برقرار کرده و اطلاعات دقیقتری از برنامههای آنان به دست آورند.
انجل لیست پلتفرمی ایدهآل برای بنیانگذاران استارتاپهایی است که موفق نشدهاند به سرمایهگذاران ویسی دسترسی پیدا کنند. درعینحال، انجل لیست بخش بازار جذب سرمایهی کسبوکارهای نوپا را از شرکتهای سیلیکون ولی متمایز کرده است.
سیرکلآپ
سیرکلآپ (CircleUp) فعالیت خود را بهطور خاص درزمینهی کسبوکار متمرکز کرده است. هدف این پلتفرم کمک به برندهای نوظهور و شرکتهایی است که برای رشد و مقیاسپذیری، به سرمایهی بیشتری نیازمندند. یکی از ویژگی متمایز سیرکلآپ نسبت به سایر پلتفرمهای کراودفاندینگ، این است که شرکتهای متقاضی پیش از ثبتنام و برگزاری کمپین، باید نشان دهند که لااقل سالانه یکمیلیون دلار درآمد دارند. به همین دلیل نیز سیرکلآپ بیشتر مورد استقبال کارآفرینانی قرار می گیرد که توانستهاند کسبوکار خود را تا حدودی پیش ببرند و حالا به دنبال راهنمایی گرفتن و دریافت بودجه برای حرکت به مرحلهی بعدی هستند.
هزینهی برگزاری کمپینهای کراودفاندینگ سیرکلآپ، بر مبنای مجموع سرمایهی افزایشیافتهی هر شرکت محاسبه میشود و تقریباً معادل با هزینههایی است که در دنیای آفلاین، شرکتها به بانکداران سرمایهگذاری پرداخت میکنند.