روز جمعه در خبرها آمد که تغییرات سازمانی جدیدی در مایکروسافت بهوقوع پیوسته است؛ تغییراتی که بیش از همه آیندهی ویندوز را دستخوش دگرگونی خواهد کرد.
ویندوز در طول سالهای گذشته همواره اصلیترین محصول مایکروسافت بوده است و مدیران این شرکت همیشه در تلاش برای افزایش نفوذ و محبوبیت این سیستمعامل بودهاند. ساتیا نادلا، مدیرعامل مایکروسافت ۳ سال پیش دربارهی سیستمعامل محبوب رموندیها گفت: «ما میخواهیم باعث شویم مردم به جای آنکه نیازمند ویندوز باشند، آن را انتخاب کنند و به آن عشق بورزند.» در آن زمان، مایکروسافت در حال رونمایی از جزئیات بیشتری از ویندوز ۱۰ و غافلگیر کردن کاربران با فناوریهایی نظیر هدست هلولنز بود. مایکروسافت در آن زمان چنان نسبت به آیندهی ویندوز و استقبال کاربران از آن خوشبین بود که اطمینان داشت ویندوز ۱۰ در مدت ۳ سال روی یک میلیارد دستگاه اجرا خواهد شد. با این حال، اکنون در آستانهی نزدیک شدن به سومین سالگرد انتشار ویندوز ۱۰، بعید است که این هدف تحقق پیدا کند. هرچند ردموندیها نیز خودشان همان ابتدا دریافتند که دستیابی به این هدف تقریبا غیرممکن است؛ اما این مسئله دیگر اهمیت چندانی برایشان ندارد؛ زیرا همانطور که میدانیم ویندوز دیگر بهمانند گذشته، عنصری تاثیرگذار و حیاتی در موفقیت آتی مایکروسافت بهحساب نمیآید.
مایکروسافت روز جمعه، تغییرات سازمانی جدید خود را اعلام کرد. این سازماندهی مجدد، چهارمین تغییر عمدهی ردموندیها در طول ۵ سال گذشته و مهمترینِ آن در دوران ریاست نادلا محسوب میشود. مایکروسافت مشغول انشعاب ویندوز و تقسیم آن به بخشهای مختلفی است. تری میرسون از مدیران کهنهکار ردموندیها و قائممقام واحد ویندوز که سابقهی ۲۱ سال فعالیت در مایکروسافت را در کارنامهاش دارد، این شرکت را ترک میکند. توسعهی هستهی ویندوز برعهدهی یک تیم هوش مصنوعی و فضای ابری قرار میگیرد و تیم جدیدی مسئول «تجربیاتی» که کاربران ویندوز ۱۰ مشاهده میکنند، نظیر اپلیکیشنها، منوی استارت و ویژگیهای تازه خواهد شد. با تغییرات سازمانی جدید مایکروسافت، جابجاییهای فراوانی در راه است؛ اما یادداشت اخیر نادلا شک و تردیدها دربارهی آیندهی واقعی این شرکت را تا حد زیادی برطرف میکند. در واقع مایکروسافت آینده را در فضای ابری و هوش مصنوعی میبیند.
مایکروسافت مشغول انشعاب ویندوز و تقسیم آن به بخشهای مختلفی است
با این حال، در چشمانداز مایکروسافت برای آینده، ویندوز چه جایگاهی خواهد داشت؟ نخستین سرنخ دربارهی آیندهی سیستمعامل رموندیها این است که «گروه دستگاهها و ویندوز» مایکروسافت اکنون «تجارب و دستگاهها» نامیده میشود و علاوه بر ویندوز، آفیس و سرفیس را نیز دربرمیگیرد. راجش جا، مدیر بخش آفیس، اکنون مسئول هدایت کل این واحد میشود و سرپرستی تجارب ویندوز بر دوش جو بلفیوره قرار میگیرد. میرسون در گذشته قائممقام بخش ویندوز و سرپرست ارشد این تیم در مایکروسافت بود؛ اما اکنون چنین منصبی دیگر وجود ندارد و کسی جایگزین وی نخواهد شد. در واقع از این پس، مسئولیتهای راجش جا که او نیز از جمله مدیران ارشد مایکروسافت محسوب میشود، گستردهتر خواهد شد و سرپرستی تیم بزرگتری که ویندوز بخش کوچکی از آن بهحساب میآید، برعهدهی وی قرار خواهد گرفت.
تجارب بهجای ویندوز، اشارهی بزرگ دیگری است به اینکه چگونه مایکروسافت و نادلا این سیستمعامل را در جنبهی وسیعتری از رایانش عمومی نظاره میکنند. اندروید ماهانه ۲ میلیارد دستگاه فعال در اختیار دارد و بیش از یک میلیارد دستگاه اپل نیز در سراسر جهان فعال است. مایکروسافت همیشه مدعی بوده که ۱.۵ میلیارد نفر از ویندوز استفاده میکنند. با این حال، نشانههایی از احتمال کاهش این رقم وجود دارد. ویندوز ۱۰ هماکنون (تا ماه نوامبر) روی بیش از ۶۰۰ میلیون دستگاه، شامل کامپیوترهای شخصی، تبلتها، کنسولهای ایکسباکس، هدستهای هولولنز و حتی دستگاههای سرفیس هاب و گوشیها اجرا میشود. آمار اختصاصی مایکروسافت از ویندوز نشان میدهد که ویندوز ۱۰ در ماه نوامبر روی ۴۵ درصد از تمام کامپیوترهای شخصی و تبلتها اجرا میشده است؛ بدین معنی که مجموع کاربران ویندوز احتمالا به ۱.۳۳ میلیارد کاهش یافته است.
ششصد میلیون کاربر ویندوز ۱۰ همچنان رقم قابل توجهی بهحساب میآید؛ اما تنها بیش از نیمی از هدف اولیهی مایکروسافت را شامل میشود. مایکروسافت در نظر داشت تا در مدت ۳ سال به هدف یک میلیارد کاربر دست پیدا کند؛ اما این هدف در اصل بر پایهی موفقیت ویندوز فون بنا شده بود. غول نرمافزاری پس از گذشت تنها یک سال و بهدنبال ناکامی کسبوکار موبایل، از رسیدن به هدف جسورانهاش دست کشید. از دست رفتن موبایل بهمعنی پایان سلطهی ویندوز در کامپیوترها بود و موجب شد تا مایکروسافت اکنون به دنبال «تجارب» در میان «دستگاهها» برود. حتی واحد ایکسباکس در حال حاضر برای رسیدن به سطح گیمینگ ابری و آیندهای فراتر از خود ایکسباکس آماده میشود.
جلب نظر مصرفکنندگان دیگر در کانون توجه مایکروسافت قرار ندارد.
عقبنشینی مایکروسافت از هدف جسورانهاش تنها بخشی از مجموعه تلاشها و ناکامیهای این شرکت در جلب نظر مصرفکنندگان و همچنین بخشی از عقبنشینیهای گستردهتر ردموندیهای در سالهای اخیر محسوب میشود. غول نرمافزاری سال گذشته Groove Music، پلتفرم استریم موسیقی خود را به نفع اسپاتیفای از بین برد. کینکت رسما کنار گذاشته است و مایکروسافت سرانجام پس از فراز و نشیبهای فراوان مرگ ویندوز فون را نیز تایید کرد. مایکروسافت اکنون میخواهد آیاواس و اندروید همکاری بهتری با ویندوز ۱۰ داشته باشند؛ زیرا این شرکت دریافته است که سیستمعاملش به لطف خیزش موبایل دیگر محبوبترین پلتفرم رایانش محسوب نمیشود. تمام این موارد نشاندهندهی آن است که جلب نظر مصرفکنندگان دیگر در کانون توجه مایکروسافت قرار ندارد.
ویندوز ۱۰ در یک سال گذشته، با دو بهروزرسانی عمده که ویژگیهای واقعیت ترکیبی، پینت سهبعدی و بهبودهای مربوط به قلم لمسی را به آن افزود، سازندگان (Creators) را در کانون توجه خود قرار داد. اپلیکیشنهای یونیورسال ویندوز قرار بود به آیندهی ویندوز در میان دستگاههای مختلف تبدیل شوند؛ اما با ناکامی ویندوز ۱۰ موبایل، آنها نیز به موفقیت عمدهای دست پیدا نکردند. توسعهدهندگان در حال حاضر تنها اپلیکیشنهای فعلی دسکتاپ را مجددا برای مایکروسافت استور بستهبندی میکنند و بهنظر میرسد که آیندهی اپلیکیشنهای ویندوز ۱۰ اساسا بر پایه اپلیکیشنهای وب قرار خواهد گرفت.
با این حال، ویندوز قطعا نسبت به ۳ سال پیش تکامل بیشتری پیدا کرده است. ویندوز ۱۰ بازگشت شکوهمندانهی ویندوز پس از انتشار نسخهی جدالبرانگیز ویندوز ۸ در سال ۲۰۱۲ بود. مایکروسافت به بازخوردی که از کاربرانش گرفت، بهخوبی گوش سپرد و ویندوز ۱۰ را با توجه به نظرات آنها توسعه داد. اما هرچند مایکروسافت همیشه، بهخصوص در دورهی ریاست بالمر بهشدت روی ویندوز متمرکز بود؛ اما کاملا واضح است که نادلا آینده را به نحو درستی به شکل متفاوتی میبیند. کسبوکار ابری مایکروسافت با رهبری نادلا پیشرفت محسوسی داشته و هماکنون به صورت مستقیم در حال نبرد با آمازون و شکست گوگل است.
حیات ویندوز به پایان نرسیده است؛ اما اهمیت آن برای مایکروسافت دیگر مثل سابق نیست
حیات ویندوز به پایان نرسیده است؛ اما اهمیت آن برای مایکروسافت دیگر مثل سابق نیست و در آیندهی این شرکت نقشی کاملا متفاوت بازی خواهد کرد. مایکروسافت باید به دنبال اپلیکیشنها و سرویسهای ابری برود و آنها را در اختیار پلتفرمهایی که افراد استفاده میکنند، قرار دهد. این شرکت با آفیس ۳۶۵ و اپلیکیشنهایی نظیر اوتلوک برای موبایل موفقیت بینظیری بهدست آورد. ردموندیها انتظار دارند که دو سوم کاربران آفیس تا سال آینده به اشتراک سرویس ابری این مجموعهی نرمافزاری روی بیاورند.
ویندوز در حال تطبیق با دستگاهها و سناریوهای جدید است؛ اما از سالها پیش جایگاه خود را به عنوان هستهی کسبوکار مایکروسافت از دست داده است. نادلا میگوید: «آیندهی ویندوز روشن است»؛ اما در ادامهی همان جمله میگوید مایکروسافت به نحو عمیقتری ویندوز را به پیشنهادهای مایکروسافت ۳۶۵ پیوند خواهد داد. مایکروسافت ۳۶۵ به شرکتها امکان میدهد تا آفیس و ویندوز را در قالب یک اشتراک واحد خریداری کنند.
در مقابل، مصرفکنندگان نیز دیگر اهمیت چندانی برای ویندوز قائل نیستند. نگارنده معتقد است که مایکروسافت باید از پافشاری برای نامگذاری تجاری هر محصولی با آن دست بردارد. مصرفکنندگان دیگر مایل نیستند تا دستگاهها را به خاطر ارتباط نزدیک یا سازگاری با ویندوز خریداری کنند. امروزه دیگر حتی به سختی میتوانیم ۱۰ اپلیکیشن دسکتاپ را که برای کارهای روزانهی خود واقعا به آنها نیازمند هستیم، فهرست کنیم. تنها استثناء در این مورد گیمینگ است. با این حال، مایکروسافت هرگز در زمینهی کامپیوترهای گیمینگ بهاندازهی کافی خلاقیت به خرج نداده است. کامپیوترهای گیمینگ تنها اجرا کنندهی ویندوز هستند؛ زیرا این سیستمعامل پلتفرمی برای ارائهی بازیها محسوب میشود؛ اما همانطور که در سالهای اخیر شاهده بودهایم، سیستمعاملهای موبایل در زمینهی گیمینگ به سرعت فاصلهی خود را با ویندوز کاهش دادهاند. به لطف وب و کروم، بهراحتی میتوانیم آیندهای را متصور شویم که در آن سرویسها از سیستمعاملی که روی آن اجرا میشوند، بهمراتب اهمیت بیشتری پیدا کردهاند.
اکنون که مایکروسافت هستهی اصلی ویندوز را به تیم ابری منتقل میکند؛ میتوان بهراحتی آیندهی بلندمدت ویندوز را به عنوان یک سرویس اشتراکی برای افرادی که واقعا نیازمند و نه عاشق استفاده از آن هستند، متصور شد. بیل گیتس دریافت که چگونه یک کامپیوتر را روی هر میز کاری و در هر خانهای قرار دهد و اکنون جانشینان وی برای رویارویی با آیندهای متفاوت خود را آماده میکنند. مایکروسافت به لطف ویندوز توانست جایگاه فعلی خود را بهدست آورد؛ اما این سیستمعامل قدیمی و محبوب دیگر تضمینکنندهی تداوم موفقیت ردموندیها نخواهد بود.