زمزمههای تغییر الگوی قیمتگذاری اینترنت ثابت در اواخر دوران وزیر قبلی ارتباطات مطرح بود. زمانی که آذریجهرمی بهعنوان مدیرعامل وقت شرکت زیرساخت از وزیر ارتباطات وقت خواست، مصوبه جدید تعرفه تا بررسی بیشتر متوقف شود. این مصوبه مسکوت ماند تا اینکه آذریجهرمی سکان وزارت ارتباطات را در دست گرفت و از تصویب مدل فروش غیرحجمی اینترنت ثابت خبر داد. بر اساس اعلام وی، تعرفه سرویسهای غیرحجمی مبتنی بر یک مصرف منصفانه (Fair Usage Policy) و سقف مصرف منصفانه در بین ۱۸ شرکت فعال در ارائه سرویس به رقابت گذاشته شد. شرکتها موظف شدند جزئیات مصرف منصفانه خود را به اطلاع مشترکان برسانند. همچنین به دلیل اینکه این سرویس حجمی نیست در صورت عدول یک مشترک از مصرف عادلانه، شرکتها موظف به ارائه سرویس در حداقل سرعت پایه (۱۲۸ کیلو بیت بر ثانیه) تا پایان دوره ماهانه خواهند بود.
قیمتهای جدید اینترنت در دهم آذر سال گذشته کلید خورد. آغاز پرچالشی که اپراتورهای اینترنت ثابت را حسابی سردرگم کرده بود. اما با گذشت زمان، موجی از نارضایتیها کاربران اینترنت ثابت در شبکههای اجتماعی را فراگرفت. وزیر ارتباطات در حاشیه مراسم روز ملی فناوری فضایی توپ را در زمین اپراتورها انداخت و گفت: «اپراتورهای اینترنتی، در واگذاری سرویس رویه اشتباهی را دنبال کردهاند و قبل از ارزیابی امکانات فنی، به هر میزانی که مشترک درخواست داشته، سرعت اینترنت وی را تایید کردهاند. اپراتورها به این موضوع توجهی نداشتهاند که آیا این سرویس با این میزان سرعت، روی خطوط تلفن ثابت مشترک، قابل واگذاری است یا خیر.» وی تنها انتقاد وارد به مصوبه جدید را درخصوص مشتریان کممصرف دانست که سرعت بالا میخواستند، این تعرفههای جدید برای آنها راضیکننده نبود. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی هنوز تعرفه برای کاربران کم مصرف ارائه نداده و به گفته رئیس این سازمان به خبرنگار «دنیای اقتصاد» مقرر بود تا پایان این هفته مشخص شود.
گذشته از آن، اکنون که ۶ماه از اجرای مصوبه مدل فروش غیرحجمی اینترنت ثابت میگذرد، برخی اپراتورها نیز به جمع معترضان پیوستهاند و نسبت به نحوه اجرای آن اعتراض دارند. در این راستا، احمدرضا نخجوانی، مدیر یکی از اپراتورهای اینترنت ثابت به «دنیای اقتصاد» گفت: این مصوبه بین ۲۵ تا ۳۰درصد درآمد اپراتورها را کاهش داده و به تبع آن انتظار میرود سرمایهگذاریها محقق نشود. البته برخی از شرکتهای این حوزه بیشتر به بقا فکر کرده و از برنامههای توسعهای صرف نظر میکنند.
یک بام و دو هوا
قبل از اجرای مصوبه ۲۶۶، اپراتورها سرویسهای حجمی و غیرحجمی به کاربرانشان ارائه میکردند و مشتریان هم در انتخاب نوع سرویسها متناسب با نیازشان آزاد بودند. این مصوبه نه تنها حق انتخاب را از افراد گرفته، بلکه اپراتورها را مجبور کرده فقط سرویسهای غیرحجمی ارائه دهند. احمدرضا نخجوانی، مدیر یکی از اپراتورهای اینترنت ثابت با اشاره به این انتقادات به «دنیای اقتصاد» گفت: پیش از این در عرضه سرویسهای حجمی رقابت جدی وجود داشت و مردم با حجمی که استفاده میکردند، اپراتورها منتفع میشدند، اپراتورها در تلاش بودند که با بالاترین سرعت ممکن سرویس را به کاربر برسانند. اما در سرویسهای نامحدود که با ذات سرعت در تضاد بود، از سوی وزارت ارتباطات به اپراتورها تاکید شد که موظفند عین سرعت اعلام شده را رعایت کنند و بنابراین سرعت سرویسها به نسبت گذشته محدود شده است.
به گفته این مدیر یکی از اپراتورهای اینترنت ثابت، مصوبه مذکور مناسب کسانی است که حجم بالایی دانلود دارند و جزو کاربران پرمصرف اینترنت هستند. آمار نشان میدهد تعداد این افراد در بین مشتریان اپراتورهای اینترنت ثابت، کمتر از پنج درصد هستند. بنابراین حق انتخاب از افراد سلب شده و در عین حال، سرعت سرویسهایشان کاهش پیدا کرده است. حتی نرخ شکایت مردم به شکل چشمگیری از ۱۰ آذر، روز اجرای تعرفههای جدید، افزایش یافته است. یکی دیگر از چالشهای اپراتورهای اینترنت ثابت در این روزها اختلالات ایجاد شده به دلیل فیلترینگ تلگرام بوده چرا که با محدودیتهای خیلی جدی مواجه است. این اختلالات بهطور کلی از حیطه اختیارات اپراتورها خارج است. در صورتیکه عنوان میشود اپراتورها این مشکلات را برطرف کنند.
انتقادات این مدیر شرکت اپراتور در حالی است که محمدعلی یوسفیزاده، مدیر اپراتور دیگری در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» این مصوبه را یک تغییر رفتار درست درباره شبکه اینترنت ثابت میداند. به اعتقاد وی، مشکل نخست عدم هماهنگی بین تکنولوژی و سایر اجزای صنعت ارتباطات اینترنت ثابت است. یکی اینکه رشد تکنولوژی ADSL که بستر آن با شرکت مخابرات است، خوب پیش نرفته است. مشکل دوم پایین بودن تعرفههای موبایل است بهطوری که براساس تصمیمی که در سازمان مقررات برای یک دورهای اتخاذ شده بود، قیمت اینترنت موبایل آنقدر پایین است که باعث شده فرهنگ استفاده از شبکه ارتباطات ثابت به شبکه موبایل منتقل شود. این موضوع برای اپراتورهای ارتباطات ثابت چالش برانگیز شده است. این تصمیم کمیسیون تنظیم مقررات برای یک دوره توسعهای بود. اگر قیمت اینترنت موبایل واقعی شود، بقیه موارد و تغییر مصوبه برای توسعه استفاده از پهن باند روی شبکه زمینی استراتژی درستی است.
حال ارتباطات ثابت خراب است
به گفته احمدرضا نخجوانی، مدیر یکی از اپراتورهای اینترنت ثابت، قیمتگذاریهای جدید اینترنت ثابت بهطور مشخص بیش از ۲۵درصد درآمد اپراتورها را کاهش داده است، برای نمونه، کسانی که قبلا یک ترافیک را سه هزار تومان میخریدند، الان همان سرویس را دو هزار تومان میخرند، یعنی قیمت آن بیش از ۳۰ درصد کاهش یافته است. در نهایت، منجر به کاهش درآمد اپراتورها بین ۲۵ تا ۳۰ درصد شده است. پس میشود پیشبینی کرد که این کاهش درآمد چه تبعاتی داشته باشد. آن هم در صنعتی که رقابت بسیار جدی است و نیاز به سرمایهگذاری دارد.
قبل از این مصوبه حال بازار ارتباطات ثابت خوب نبود، به خاطر اینکه شرکتهای موبایلی قیمتشکنی میکنند، مصوبات سازمان تنظیم مقررات را رعایت نمیکنند، قیمت خدمات موبایل در برخی موارد ارزانتر از ارتباط ثابت است. به همین دلیل برای بازار ارتباطات ثابت، به ویژه با این مصوبات که منجر به کاهش درآمد اپراتورها شده، آینده خوبی برای صنعت اینترنت ثابت قابل پیشبینی نیست. در نهایت همین اتفاقات باعث میشود میزان سرمایهگذاری در این صنعت کاهش یابد و شرکتها درگیر حفظ بقای خود شوند که کار از سرمایهگذاری مجدد گذشته است. به ویژه در این روزها که نه تنها وضعیت بازار ارتباطات ثابت، بلکه اقتصاد کشور دستخوش اتفاقات بازار ارز است.