گوگل -موتور جست و جوی اینترنتی-
اعلام کرده بخشی از خدمات خود را برای کاربران ایرانی آزاد کرده است و
کاربران در ایران برای نخستین‌بار می‌توانند سرویس‌های نقشه تصویری (Google
Earth)، مرورگر کروم (Chrome) و سرویس عکس پیکاسا (Picasa) را دانلود
کنند.
“نیل ماتین”، یکی از مدیران ارشد گوگل ، با اشاره به کاهش برخی از
تحریم‌های آمریکا برای دسترسی به فناوری اینترنت در ایران گفته است : “با
این حال ما متعهد به اجرای قوانین صادرات آمریکا و تحریم‌ها هستیم و به
مثابه یکی از شروط مجوز صادراتی از دسترسی آدرس یا “آی‌پی”های وابسته به
نهادهای دولتی ایران به این برنامه‌ها جلوگیری خواهد شد.”
نیل مارتین در وبلاگ رسمی گوگل همچنین نوشته است: “محصولات ما برای این
طراحی شده‌اند که به مردم کمک کنند تا خلاقیت داشته باشند، با یکدیگر
ارتباط بگیرند، عقاید خود را با دیگران در میان گذاشته و اطلاعات به دست
بیاورند.”
آمریکا پیش‌تر در ماه مارس سال۲۰۱۰ برخی از محدودیت‌های اینترنتی را لغو
کرده بود. طبق گزارش وزارت خزانه‌داری، با تغییر مقررات مربوط به صادرات
نرم‌افزار توسط شرکت‌های آمریکایی به کشورهای ایران، کوبا و سودان، به
شهروندان این کشورها اجازه داده شده بود که از سرویس‌های ارتباط اینترنتی
شرکت‌های آمریکایی استفاده کنند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا گفته بود مقررات مربوط به تحریم‌ها را
به‌گونه‌ای تغییر داده است که شرکت‌های آمریکایی مانند مایکروسافت و گوگل
بتوانند سرویس‌های پیام کوتاه، پست الکترونیک و شبکه‌های اجتماعی خود را در
کشورهای ایران، کوبا و سودان ارائه کنند.
آنچنان که از فحوای این خبر مشخص است، اصلی‌ترین هدف این نوع تصمیم‌ها
القای شکاف میان دولت و ملت ایران است، این یعنی اینکه ما طرفدار ملت ایران
هستیم و تحریم‌های آمریکا علیه ایران تنها دولت این کشور را هدف قرار داده
است. به عبارت دیگر این تصمیم را باید در چارچوب فاز جدید جنگ روانی
آمریکا علیه ایران ارزیابی کرد. اما در این باره چند نکته قابل طرح است:
۱- آیا ابتدای اعمال این تحریم‌ها، درک این تفاوت استفاده از
نرم‌افزارهای رایگان اینترنتی گوگل توسط مردم یا دولت، آن قدر پیچیده بوده
که چند سال زمان لازم بوده تا به این تصمیم جدید برسند؟
۲- طی سال‌های اخیر هیچگاه کاربران اینترنت در ایران مشکلی برای استفاده
از این سرویس‌ها یا نرم‌افزارها نداشته‌اند. این دسته از کاربران از چنان
مهارت‌هایی در عبور از میدان‌های مین‌گذاری‌شده اینترنت پیدا کرده‌اند که
دانلود کروم را چشم بسته انجام می‌دهند! درک این نکته نیز که حجم انبوهی از
استفاده‌کنندگان سرویس‌های مذکور از ایران بوده‌اند قاعدتا نباید برای
مدیران گوگل چندان سخت بوده باشد؛ شاید هم اطلاع داشته‌اند و چشم‌های خود
را بسته‌اند. لذا در شرایط حاضر، بود و نبود چنین تصمیمی تفاوت چندانی در
شرایط موجود ایجاد نمی‌کند.
۳- اگر واقعا هدف از تصمیم جدید گوگل، ایجاد و تسهیل برای کاربران
ایرانی بوده است چرا این تصمیم مشمول همه سرویس‌های گوگل مانند گوگل تاک،
ویدئو‌اند ویس‌چت، گوگل‌کد و موارد مشابه دیگر نشده است؟ این سرویس‌ها هنوز
برای ایرانیان مسدود است.
۴- واقعیت این است که در پشت این تصمیم کاملا پیش‌بینی شده، این نکته
وجود دارد که ایرانیان، تحریم‌های مذکور را سال‌هاست دور زده‌اند و تحریم و
لغو‌تحریم چندان تأثیری در وضعیت کاربری آنها ندارد.
۵- ایران بیشترین تعداد کاربران اینترنت در منطقه خاورمیانه را دارد و
یک شرکت سرویس‌دهنده اینترنت مانند گوگل نمی‌تواند این اجتماع اینترنتی را
نادیده بگیرد، به‌ویژه که این کشور به تنهایی محور اصلی یک زبان اختصاصی در
فضای وب یعنی زبان فارسی هم هست.
۶- بازگذاشتن مسیر ترافیک و دیتای ایرانیان روی سرورهای گوگل می‌تواند
به منزله زمینه‌سازی جدید برای شنود، کنترل و تحلیل رفتار این دسته از
کاربران در فضای سرویس‌های متعدد این شرکت تلقی شود.
۷- اخیرا برخی افشاگری‌ها در رسانه‌های غربی صورت گرفته مبنی بر اینکه،
دولت آمریکا از بعضی سایت‌های بزرگ مانند گوگل، فیس‌بوک و توییتر خواسته
است اطلاعات خاصی از کاربران را برای بهره‌برداری امنیتی و سیاسی در اختیار
نهادهای امنیتی آمریکا قرار دهند. بدیهی است در شرایطی که کاربران اینترنت
در ایران، با روش‌های فنی، تحریم‌های گوگل را دور زده‌اند نمی‌توان
اطلاعات مستند و دقیقی در این زمینه به مراجع متقاضی ارائه داد. با لغو
رسمی این تحریم‌ها و ورود ساده و مستقیم‌تر کاربران اینترنت در ایران به
این سایت‌ها، گزارش دادن در این زمینه راحت‌تر صورت می‌گیرد.
۸- گوگل یک شرکت اینترنتی است که از طریق تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم
ارتزاق می‌کند. با به دست آوردن آمار و اطلاعات شفاف از هویت کاربران، این
سایت بهتر و بیشتر می‌تواند تبلیغات هدفمند خود را روی مخاطبان متمرکز کند.
در این صورت به‌طور طبیعی کسب و کار پررونق‌تری نیز خواهد داشت. این یعنی
اینکه کسب درآمدهای جدید تبلیغاتی و افزایش بیزینس، انگیزه دیگر گوگل برای
اتخاذ این رویکرد است.
۹- مسدود‌سازی کاربران اینترنت در ایران توسط برخی شرکت‌های اینترنتی
اساسا به دلایل سیاسی یا مسئله تحریم‌ها نیست بلکه به نوع رفتار این دسته
از کاربران در فضای وب برمی‌گردد. به‌دلیل نبود کپی‌رایت یا حقوق مولفان و
نرم افزارها در فضای سایبر و متعهد نبودن کاربران ایرانی به قوانین جهانی
کپی رایت، دسترسی ای پی‌های ایرانی به سایت‌های اجتماعی یا سایت‌های
دانلود یا فروش نرم‌افزار محدود شده است؛ مثلا مدتی پیش یکی از
تولید‌کنندگان مشهور تلفن همراه، دسترسی ایرانیان به سایت مخصوص تبادل
اطلاعات و نرم‌افزارهای واسط کاربری و گجت‌ها و ماژول‌های موبایلی را مسدود
کرده بود و دلیل اصلی این تصمیم نیز به‌اشتراک‌گذاری فایلهای قفل شکسته و
هک و کرک‌شده توسط ایرانی‌ها بود. می‌دانید که انتشار یک نرم‌افزار قفل
شکسته روی یک سایت می‌تواند تبعات بسیار سنگینی برای مدیران آن سایت داشته
باشد که گاه آنها را تا مرز ورشکستگی یا پرداخت خسارت‌های سنگین پیش
می‌برد. تصمیم به مسدود‌سازی ایرانی‌ها در گوگل کد نیز به همین دلیل است و
دقیقا به‌همین علت این سرویس هنوز به‌رغم شعار داده شده توسط گوگل، برای
کاربران ایرانی لغو نشده است.