این روزها صرفه‌جويی در مصرف انرژی و استفاده از
کالاهای کم مصرف با توجه به محدود شدن منابع انرژی و مهم‌تر از آن کمرنگ
شدن سوبسیدهای دولتی موضوعی است که برای بسیاری از کاربران کالاهای برقی و
از جمله کالاهای حوزه کامپیوتر اهمیت زیادی یافته است.
به همین دلیل است که هر روز بر تعداد افرادی که هنگام خرید کالا به میزان
برق مصرفی کالا نیز توجه مي‌کنند افزوده مي‌شود. البته هنوز این موضوع
(توجه به برچسب انرژی کالا و میزان برق مصرفی) نزد خریداران کالاهای
کامپیوتری به اندازه خریداران لوازم خانگی عمومیت نیافته است.
اما کارشناسان و فعالان حوزه کامپیوتر مي‌گویند،با تمهیدات جدیدی که در نظر
گرفته شده است و اجباری شدن قانون نصب برچسب انرژی روی کالاها، زمانی فرا
مي‌رسد که خریداران کالاهای کامپیوتری نیز هنگام خرید پس از توجه به فاکتور
قیمت که مهمترین فاکتور هنگام خرید کالا نزد گروه بزرگی از خریداران است،
به میزان برق و انرژی مصرفی کالا توجه ویژه‌ای خواهند داشت.
استاندارد ملی مصرف انرژی
کشورهای مختلف از سال‌ها قبل تمهیداتی برای فرهنگ‌سازی شهروندان در استفاده
بهینه از اقلام مختلف مصرفی مانند کامپیوتر به کار گرفته اند تا کاربران
با آگاهی از میزان و هزینه مصرف انرژی در کاهش میزان مصرف و حتی آلودگی‌های
زیست محیطی مثمرثمر واقع شوند.
به همین دلیل موسساتی روی کار آمدند که این تجهیزات را براساس استانداردهای
خاص اندازه‌گیری و ارزیابی کرده و به کاربران این کالاها اطلاع مي‌دهند.
اما در کشور ما به دلیل اینکه تاکنون انرژی همراه با سوبسید و به‌صورت
ارزان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار مي‌گرفت توجه چندانی به میزان مصرف
انرژی به ویژه در کالاهای کامپیوتری نشده است و به نوعی مي‌توان گفت روی
مصرف انرژی تاکنون کنترل و اطلاع‌رسانی چندانی صورت نگرفته است، اما طی یکی
دو سال اخیر با توجه به محدود شدن منابع انرژی و کمرنگ شدن سوبسیدها، دولت
تمهیداتی در نظر گرفته است و روی میزان مصرف کالاها تمرکز کرده است.
به گفته احمدرضا کلیشادی، معاون تجهیزات فناوری اطلاعات و الکترونیک مرکز
تحقیقات صنایع انفورماتیک، تا قبل از محدود شدن سوبسیدها مساله کنترل مصرف
انرژی و... چندان اهمیت نداشت، اما طی سال‌های اخیر به دلیل محدودیت منابع
فسیلی و رشد مصرف انرژی و همچنین هدر رفتن 3/1 انرژی در فرآیند مصرف و
مشکلات زیست محیطی، بالا بردن بازده و بهره‌وری انرژی بیش از پیش اهمیت
یافته است.
به همین دلیل طبق ماده 123 برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی،
دولت موظف شده است نسبت به منطقی کردن مصرف انرژی بر اساس معیارهای فنی
اقدام کند. در نتیجه کمیته‌اي متشکل از نمایندگان وزارت نیرو، نفت، صنایع و
معادن، سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان، سازمان محیط زیست، اداره
استاندارد و... تشكيل شد و در7 آذر ماه سال 1386 استانداردی تحت عنوان
استاندارد تجهیزات اداری، مشخصات فنی و روش آزمون تعیین معیار مصرف انرژی و
دستورالعملبر چسب انرژی تدوین کردند که این اجرا و رعایت این استاندارد از
اسفند ماه سال 1388 اجباری اعلام شده است.
به گفته کلیشادی، کالاهایی که مشمول این استاندارد هستند عبارتند از: انواع
تجهیزات اداری، کامپیوتر، نمایشگر، دستگاه کپی، دستگاه‌های چند منظوره،
چاپگر، دستگاه فاکس، ماشین‌های ترکیبی، ماشین‌های پست و انواع اسکنر که در
آنها استاندارد به تعریف هر یک از آنها پرداخته شده است و حالت‌های مختلف
این دستگاه‌ها (حالت آماده به کار،احیا، خواب و...) در زمان اتصال به جریان
برق و استفاده از انرژی برق مورد بررسی قرار گرفته است و برای آنها
استاندارد خاصی از لحاظ میزان مصرف انرژی در نظر گرفته شده است.
به گفته وی دستگاه‌هایی که مطابق با این استاندارد باشند به برچسب انرژی
مزین شده‌اند که این برچسب هم روی بسته‌بندی کالا و هم روی کالا حک شده
است.
قزلباش، مدیر بخش انرژی اداره استاندارد هم با بیان این مطلب که برای سنجش
میزان مصرف انرژی کالاها ما استانداردی به نام «معیار مصرف انرژی» داریم
گفت، ما کالاها را برحسب این استاندارد مي‌سنجیم. به گفته وی، در حقیقت از
نظر موسسه استاندارد، تعیین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی
ملاک عمل این موسسه برای سنجش مصرف انرژی است.
قزلباش افزود، تاکنون 35 استاندارد برای کالاهای انرژی‌بر که شامل کالاهایی
است که سوخت یا برق مصرف مي‌کنند تدوین شده است که 21 استاندارد با توجه
به امکانات اجرايی اجباری اعلام شده است.
برچسب انرژی «تاییدی» برای کالاهای حوزه کامپیوتر
شاید برایتان جالب باشد اما برچسب انرژی که روی کالاهای حوزه کامپیوتر نصب
مي‌شود با برچسب انرژی که به طور معمول در بازار مشاهده مي‌کنیم متفاوت
است.به گفته قزلباش این برچسب در حقیقت یک برچسب انرژی از نوع «تاییدی» است
و با برچسب انرژی که شامل یک طیف هفت رنگ با رده‌بندی A تا G است متفاوت
است.
به گفته وی، این برچسب تاییدی در ایران به شماره 10641 شناخته مي‌شود و
تعیین‌کننده معیار مصرف انرژی است. وی افزود، علت تفاوت برچسب «تاییدی
انرژی» با برچسب انرژی هفت رنگ این است که روی برخی از کالاها مانند
مانیتور، اسکنر و... نمی‌توانیم برچسب هفت رنگ را نصب کنیم، واصلا میزان
سنجش انرژی این کالاها با کالاهایی نظیر کولر گازی و... متفاوت است.
کلیشادی نیز با بیان این مطلب که برچسب انرژی «تاییدی» باید روی جعبه
بسته‌بندی شده و هم روی کالا درج شده باشد، گفت: بر چسب انرژی مذکور که روی
جعبه نصب مي‌شود یک برچسب سبز رنگ است در ابعاد 4x8CM و برچسب روی کالا هم
باید روی دستگاه در ابعاد 2x4CM حک شده باشد.
فیلتری برای برخی از کالاهای وارداتی
در کشور ما از اسفند ماه سال ۸۸ برای مصرف انرژی تجهیزات اداری فناوری
اطلاعات که شامل کامپیوتر، مانیتور، چاپگر و اسکنر مي‌شود استاندارد اجباری
اعلام شده است .بر اساس این استاندارد یک نمونه از این قبیل کالاها هنگام
ورود به کشور به آزمایشگاه تایید همکار سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی
ایران ارائه مي‌شود تا از لحاظ مصرف انرژی و دیگر موارد کیفیتی اندازه‌گیری
و تایید شود.
به این ترتیب کالا از لحاظ استاندارد اندازه‌گیری مي‌شود تا مصرف هر یک از
این اقلام از حد معینی از انرژی تجاوز نکرده و تا جایی که ممکن است مصارف
آن پایین باشد. اما این قوانین تنها برای محصولات وارداتی در نظر گرفته شده
و موسسه استاندارد برای تولیدات داخلی توجهی به این موضوع نداشته و
تجهیزات کامپیوتری تولید داخل حتی اگر دچار اشکالات متعدد باشند مشمول این
قوانین نمی‌شوند.
البته ویدا سینا، مديرعامل مركز تحقيقات صنايع انفورماتيك گفته است،قرار بر
این است تا از امسال تمام کالاها مشمول قانون استاندارد اجباری قرار گرفته
و همه آنها از لحاظ میزان مصرف انرژی و... مورد بررسی قرار گیرند.
قزلباش، مدير انرژی اداره استاندارد نیز با تایید گفته ویدا سینا گفت، با
اجباری شدن نصب برچسب انرژی برای تمام کالاها نیز، این مشکل حل خواهد شد.
احمدرضا کلیشادی نیز گفت، در حال حاضر نصب برچسب انرژی روی برخی از کالاهای
تولید داخل هم اعمال می‌شود که البته تعداد این کالاها کم است.
استاندارد قدیمی چاره ساز نیست
برخی از کارشناسان بر این باورند با رشد علم و تکنولوژی و ورود کالاهای
جدید به عرصه زندگی انسان، استانداردهای در نظر گرفته در ایران قدیمی است و
باید در آنها بازنگری شود. معاون تجهیزات فناوری اطلاعات و الکترونیک مرکز
تحقیقات صنایع انفورماتیک هم در این باره مي‌گوید، این حرف درست است و
استاندارد به کار گرفته شده تا حدودی با توجه به شرایط روز قدیمی شده است و
تدوین استاندارد جدیدتری در دست اقدام است تا بتوان با دقت بیشتری مسائل
را بررسی کرد.
به گفته وی، استانداردی که در حال حاضر برای تجهیزات اداری با عنوان
استاندارد 10641 اعمال مي‌شود، بیشتر به بررسی دستگاه در حالت خواب دستگاه
(زمانی که دستگاه به انرژی برق متصل است، ولی کمترین استفاده را از جریان
برق مي‌کند) مي‌پردازد. این درحالی است که استانداردهای دیگری وجود دارند
که دستگاه را در حالت آماده به کار و حالت کار مورد بررسی قرار مي‌دهند.
کلیشادی افزود، استاندارد جدید در حال تدوین است و باید مراحل تبدیل به استاندارد ملی را طی کند و پس از آن به کار گرفته شود.