تَقیه خودداری از اظهار عقیده و پنهان داشتن آن یا انجام دادن کاری بر خلاف نظر قلبی خود به دلایلی خاص است. ادله قرآنی، روایی و عقلی بر جواز تقیه دلالت دارند.
بحث تقیه در قرون نخستین هجری از مباحث متداول کلامی و فقهی بوده است. شیعیان بیش از سایر پیروان مذاهب اسلامی به التزام به روش تقیه شهرت یافته‌اند. علت این گرایش را فشارهای گوناگون اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... بر شیعیان و وجود عناصر باطنی در برخی فرقه‌های شیعی، دانسته‌اند. برخی نویسندگان اهل سنّت، تقیه را از نقاط ضعف شیعیان دانسته‌اند و علمای شیعه به این انتقادات پاسخ داده‌اند.
تقیه واجب، بنا بر احادیث و فتاوای فقها، جایی است که اضطرار و ضرورت بر آن صدق کند. شرط مهم وجوب از دیدگاه فقها، به تَبَع تعابیر احادیث، ترس از جان یا آبروی خود یا بستگان و اطرافیان نزدیک است.
کلینی در کتاب الکافی از امام صادق(ع) نقل کرده است: در زمان منصور عباسی روزی در حیره بر او وارد شدم. آن روز یوم الشک بود و مردم در شک بودند. منصور گفت: یا ابا عبد الله، امروز روزه‌ای؟ گفتم: این مربوط به امام است اگر تو روزه بگیری ما هم روزه می‌گیریم و اگر تو نگیری ما هم نمی‌گیریم». منصور به غلامش گفت: «سفره را بیاور» و من با منصور غذا خوردم و قسم به خدا می‌دانستم که آن روز از ماه رمضان است؛ ولی افطار یک روزه و گرفتن قضای آن برایم آسان‌تر از این است که گردنم را بزنند و خدا عبادت نشود.
تقیه از دیدگاه مذاهب و فرقه‌های اسلامی غیرشیعی
مشخصات کتاب:
سرشناسه : عمیدی، ثامرهاشم حبیب
عنوان و نام پدیدآور : تقیه از دیدگاه مذاهب و فرقه‌های اسلامی غیرشیعی/ ثامرهاشم حبیب العمیدی؛ ترجمه‌ی محمدصادق عارف
مشخصات نشر : مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۷.
مشخصات ظاهری : ص ۲۰۲
شابک : 964-444-103-6۵۰۰۰ریال
یادداشت : عنوان اصلی: واقع التقیه عند المذاهب و الفرق الاسلامیه غیر الشیعه الامامیه.
یادداشت : کتابنامه به‌صورت زیرنویس
موضوع : تقیه
موضوع : فقه تطبیقی
شناسه افزوده : عارف، محمدصادق، ۱۲۹۹ - ، مترجم
شناسه افزوده : بنیاد پژوهشهای اسلامی
رده بندی کنگره : BP۲۲۶/۵/ع۸و۲۰۴۱ ۱۳۷۷
رده بندی دیویی : ۲۹۷/۴۶۸
شماره کتابشناسی ملی : م۷۷-۱۸۳۹۹
ص:1
عناوین اصلی کتاب شامل:
اشاره؛ فهرست مطالب؛ پیشگفتار؛ فصل اوّل: معنای تقیّه و منابع تشریع آن؛ فصل دوّم: دیدگاه صحابه، تابعان و دیگران پیرامون تقیّه؛ فصل سوم: تقیّه در فقه مذاهب و فرقه‌های اسلامی؛ خلاصه