به گزارش سافت‌گذر ؛ اگر شما هم بارها اسم سرویس‌های «سرمایه‌گذاری تجمعی» مثل «کیک‌استارتر»، «ایندی‌گوگو» و یا مشابه آن را شنیده‌اید، اما نمی‌دانید به چه دردی می‌خورند، می‌توانید هرچه را لازم است درباره این روش سرمایه‌گذاری بدانید در مقاله امروز بخوانید.
فکر می‌کنید یک ایده خوب در سر دارید، اما مطمئن نیستید که آیا ارزش سرمایه‌گذاری را دارد یا خیر؟ فرضاً ساعتی که در نقش یک رایانه نیز عمل می‌کند یا یک نمایشگر کوچک به صورت کاربر می‌چسبد؟ از این‌ها گذشته، نمی‌دانید این «سرمایه‌گذاران» چه کسانی هستند و چگونه باید آن‌ها را پیدا کنید تا در مورد برنامه ذهنی شما نظر دهند؟ آیا راحت‌تر نبود که ایده خود را روی اینترنت می‌گذاشتید تا افراد عادی که مثل شما فکر می‌کنند، کمکتان کنند تا پروژه‌تان به سرانجام برسد؟
به این نوع سرمایه‌گذاری، در اصطلاح «سرمایه‌گذاری تجمعی» crowdfunding می‌گویند، به نوعی همان گل‌ریزان خودمان است، اما حرفه‌ای‌تر و حساب‌شده‌تر. سرویس‌هایی ازقبیل «کیک‌استارتر» Kickstarter، «ایندی‌گوگو» Indiegogo، «پاترئون» Patreon و سایرین مستقیماً سرمایه را از خریداران جمع کرده و به ایده‌های دیوانه‌وار و در عین حال آینده‌دار جامه عمل می‌پوشانند، ایده‌های عجیبی هم‌چون سالاد سیب‌زمینی. بااین‌حال، همه پول‌ها سرگردان و همه ایده‌ها ابتکاری و بی‌در و پیکر هم نیستند.
معنای سرمایه‌گذاری تجمعی چیست؟
محل‌های سرمایه‌گذاری تجمعی به ایده‌پردازان این اجازه را می‌دهند تا ایده‌های خود را مطرح کرده و در یک بازه زمانی مشخص آن‌را در قالب پروژه و طرح، نهایی‌سازی نموده و هدف‌گذاری مالی انجام دهند. به عنوان نمونه، «آکیولس»Oculus شرکت مشهور تولید محصولات واقعیت مجازی با هدف‌گذاری 250 هزار دلاری در بازه زمانی سی‌روزه به دنبال ساخت یک کیت برای هدست سه‌بعدی «ریفت» Rift بود؛ لازم‌به‌ذکر است که این هدف یک روزه محقق شد و دست آخر 2.4 میلیون دلار سرمایه به‌دست آمد.
شیوه کاری هر کدام از این سایت‌های سرمایه‌گذاری اندکی با هم تفاوت دارد. چنانچه یک ایده در کیک‌استارتر نتواند در بازه زمانی تعریف شده به هدف‌گذاری اولیه درخصوص سرمایه دست یابد، هیچ‌کس جریمه نمی‌شود، اما سرمایه‌گذاری با شکست مواجه می‌شود. بااین‌حال، ایندی‌گوگو به ایده‌پرداز اجازه می‌دهد حتی درصورتی‌که به حداقل هدف سرمایه‌گذاری نرسید، سرمایه اولیه را بردارد. این ماجرا درخصوص «برثومتر» Breathometer به معنای نفس‌سنج، یکی از پروژه‌های مثال‌زدنی و موفق ایندی‌گوگو، اتفاق نیفتاد، چراکه از هدف 25 هزار دلاری اولیه خود بسیار جلو زد. بااین‌وجود چنانچه حتی یک نفر یک دلار در این پروژه برای تشخیص میزان الکل خون از طریق گوشی هوشمند سرمایه‌گذاری کرده بود، در صورت شکست پروژه، آن یک نفر هیچ چیزی دستش را نمی‌گرفت.
به گزارش سافت‌گذر ؛ شیوه کاری پاترئون کاملاً متفاوت است. پاترئون به جای این‌که یک‌بار در یک پروژه سرمایه‌گذاری بپذیرد، به دنبال این است که سرمایه‌گذاری‌های متعددی را در حین اجرای طرح به کار بندد. ایده‌پردازان می‌توانند بسته به نوع پروژه و تشخیص خودشان، به ازای هر ماه، هر مقاله، یا هر ویدیوی تبلیغاتی درخواست سرمایه‌گذاری کنند. جای تعجب ندارد که این سرویس در بین کاربران یوتیوب محبوبیت یافته است؛ هرچه نباشد یکی از بنیان‌گذاران پاترئون، «جک کنته» از گروه موسیقی «پومپلاموس» است که به خاطر حضور در یوتیوب شهرت دارد. کنته و هم‌گروهی‌اش «ناتالی داون» از این سرویس جهت سرمایه‌گذاری در موزیک‌ویدئوهای خود بهره می‌برند.
مراحل اجرایی آن به چه صورت است؟
ایده‌پردازان پروژه خود را طراحی نموده و آن‌را در معرض نمایش عمومی روی اینترنت قرار می‌دهند. عموماً این کار را با یک ویدیوی مرتب و آراسته انجام می‌دهند که به تشریح پروژه و برخی ریسک‌های آن می‌پردازد، برای کیک‌استارتر این کار از ضرورت‌هاست. بدین ترتیب حمایت‌کنندگان، احتمال موفقیت این فرد در چیره شدن بر ریسک‌های موجود را ارزیابی می‌کنند.
از طرفی، در هر پروژه‌ای فهرست جوایز نیز گنجانده می‌شود؛ یعنی برای سرمایه‌گذاری‌های مختلف چه چیزی درنظرگرفته شده است. این فهرست کاملاً به نظر ایده‌پرداز بستگی دارد. طبیعتاً در غالب پروژه‌ها، آن چیزی که مورد سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرد یکی از جوایز است. بااین‌حال، نسخه جالب‌تر یا شخصی‌شده‌تری از آن «چیز» می‌تواند باشد؛ شاید تی‌شرت شاید کتاب‌هایی درباره ساخت محصول یا هر مشوقی که موجب شود شخص پول خود را در این طرح به سرمایه بگذارد. مثل شیوه سرمایه‌گذاری، جوایز و مشوق‌های پاترئون نیز متفاوت عمل می‌کنند. جوایز دیجیتالی هستند، به‌این‌صورت‌که خبرنامه تنها برای پشتیبان‌ها ارسال می‌گردد، می‌توان با سازندگان چت کرد و پیش از عرضه عمومی، به محصول مورد نظر دسترسی داشت.
از چه لحاظ اهمیت دارد؟
از این راه، شما دارید در اقتصاد جهانی ایفای نقش می‌کنید؛ یعنی هم سازنده‌اید و هم مصرف‌کننده و این کار با حضور در سرمایه‌گذاری تجمعی واقعیت یافته است. به عبارت دیگر، هم خریدارید و هم فروشنده.
این شیوه به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد بدون زیرساخت‌های هزینه‌بر، پروژه‌ها و محصولاتی را بسازند که قبلاً امکان ساختن آن‌ها را نداشتند. میخواهید یک وسیله، کتاب، آلبوم یا هرچیزی را بسازید؟ کاری ندارد. کافی است برای درخواست سرمایه‌گذاری اقدام کنید، و هزینه جوایز پیشنهادی، ارسال آن‌ها و شاید اندکی سود از پروژه را برای سرمایه‌گذاران کنار بگذارید. چنانچه پول کافی تزریق شود، طرح عملی می‌شود و کسانی که تقاضا کرده‌اند یک نمونه دریافت می‌کنند. درمرحله بعد، این‌قدر سرمایه دارید که دست به فروش بی‌واسطه محصول خود بزنید.
این شیوه به مصرف‌کنندگان نیز اجازه می‌دهد تا همه چیزهای نو و تازه‌ای را تهیه کنند که قبلاً امکان داشتن آن‌ها را نداشتند. و شما نیز نقش مستقیم‌تری در ایجاد این محصولات ایفا می‌کنید. با آمدن این نوع سرمایه‌گذاری، انواع بازیهای ویدئویی کلاسیک چپ و راست دوباره سربرآورده‌اند: از «سرزمین برهوت 2» Wasteland 2 گرفته تا «بازگشت دونده سایه» Shadowrun Returns و نیز بازیهای کنسول پلی‌استیشن 2.
به گزارش سافت‌گذر ؛ هم کارآفرینان جوان از این طریق ابتکارات خود را عملی می‌کنند و هم شرکت‌های کوچک و بزرگ می‌توانند ایده خود را عمومی کرده و نظر جهان را راجع‌به امکان موفقیت آن بدانند. به زبان دیگر، چنانچه ایده باارزشی باشد و بتواند جلب توجه کند، پول، خودش می‌آید.
به دنیای بازیهای ویدئویی بازمی‌گردیم جایی‌که «دای گوت فبریک» Die Gute Fabrik یک بازی‌ساز اقدام به جمع کردن سرمایه برای بازی «دوستان ورزشی» Sportsfriends در کیک‌استارتر کرد. دوستان ورزشی مجموعه‌ای است از چند بازی عجیب‌وغریب برای کسانی که می‌خواهند با دوستان‌شان بازی ورزشی کنند. این مجموعه بازی بدون حالت چندنفره آنلاین و یکی از بازی‌هایش به نام «دوئل سواربراسب یوهان سباستین» (تصویر زیر) که کاری با صفحه‌نمایش ندارد، شانسی برای موفقیت نداشت. بااین‌حال، سونی که ناشر این بازی بود و دای گوت فبریک توانستند هدف سرمایه‌ای 150 هزار دلاری را محقق کرده و بر اساس آمار، تمایل مخاطبان به این بازی را ثابت کنند. دوستان ورزشی هم‌اکنون برای پلی‌استیشن 3 و 4 دردسترس است.
«کریس رابرتز» Chris Roberts سازنده بازی «یاور فرمانده» Wing Commander و شرکت «صنایع فضایی رابرتز» اقدام به اجرای طرح سرمایه‌گذاری تجمعی جهت ساخت «شهروند ستاره» Star Citizen کردند، بازی‌ای که سرمایه‌گذاری آن کاملاً از سوی طرفداران صورت‌گرفته و ناشر نیز بخش عمده‌ای از کار را بر عهده گرفته است. همکاری کیک‌استارتر و سرویس «وردپرس»WordPress به صنایع فضایی رابرتز اجازه داد تا هم‌چنان هدف‌گذاری خود را توسعه بخشد و به مبلغ سرمایه‌گذاری 48 میلیون دلاری برسد. سرمایه‌گذاران می‌توانند با سرمایه‌گذاری، برخی اجسام داخل بازی هم‌چون «سفینه‌های فضایی خیلی خیلی گران‌قیمت» را دریافت کنند.
در سایه امکاناتی که پاترئون فراهم کرده، هواداران می‌توانند مستقیماً از هنرمندان موردعلاقه‌شان حمایت کنند. با این کار هنرمندان و نویسندگان مستقلی که در معرفی آثار خود با مشکل مواجهند می‌توانند راحت‌تر اثارهنری خود را خلق کنند. حال که کار به اینجا رسید، بگذارید بگویم که خود من سایت خبری «تاینی کارتریج» Tiny Cartridge را که درباره بازیهای همراه است، به کمک سرمایه‌های پاترئون اداره می‌کنم. از این طریق می‌توانم در‌حالی‌که بچه‌هایم خوابند، پست بنویسم و کمک‌خرجی برایم باشد.
چقدر هزینه می‌برد؟
چناچه از پروژه کس دیگری پشتیبانی می‌کنید، هزینه‌ها کاملاً در قالب پروژه تعریف می‌شود. هر جایزه‌ای، قیمت متفاوتی دارد. این جوایز از یک دلار به ازای ذکر نام شما در لیست حمایت‌کنندگان در یک صفحه خاص و یا یک «تشکر» خشک و خالی شروع می‌شود و تا هزاران دلار به ازای تی‌شرت‌های یادبود، پوستر و شام خصوصی با سازندگان پیش می‌رود، البته به‌علاوه آن کالایی که برایش سرمایه‌گذاری کرده‌اید.
به گزارش سافت‌گذر ؛ به عنوان مثال، اگر کسی مبلغ خیره‌کننده 10 هزار دلار را روی بازی ویدیویی «ماجرا» Adventure محصول شرکت «دابل فاین»Double Fine در کیک‌استارتر سرمایه‌گذاری می‌کرد می‌توانست با «تیم شافر» و «ران گیلبرت» سازنده‌های بازی ناهار بخورد، از دفاتر دابل فاین بازدید کند و همه جوایزی را نیز بگیرد که سرمایه‌گذارها با مبالغ کمتر می‌گرفتند. این جوایز عبارت بودند از طراحی‌های هنری دست‌ساز که در بازی استفاده شده بود، عکسی از خودشان، کتاب امضاشده به دست سازنده‌ها، یک پوستر، و یک نسخه از بازی به همراه مستند مراحل ساخت. حتماً فکر می‌کنید امکان ندارد کسی 10 هزار دلار برای یک بازی ویدئویی سرمایه‌گذاری کند؟ جالب است بدانید چهار نفر این کار را کردند و جوایز خود را هم گرفتند.
و اما درصورتی‌که بخواهید پروژه خود را به راه بیندازید و سرمایه جمع کنید، آن‌گاه است که هزینه‌های دیگری به جز هزینه ساخت را باید بپردازید. سرویس‌های سرمایه‌گذاری تجمعی، درصدی از کل سود پروژه را به عنوان سهم خود می‌برند: کیک‌استارتر 5 درصد، ایندی‌گوگو 4 درصد (البته اگر طرح به هدف اولیه برسد، درغیراین‌صورت 9 درصد، کلاً روش پیچیده‌ای دارد!)، و پاترئون 5 درصد از سرمایه هر ماه را می‌گیرد. مضاف‌براین، درصدی نیز برای هزینه‌های خدمات کارت اعتباری می‌پردازید: کیک‌استارتر و ایندی‌گوگو بسته به کشور 3 تا 5 درصد و پاترئون در حدود 4 درصد کم می‌کند.
پای چقدر پول در میان است؟
فقط چند میلیارد دلار، همین! کیک‌استارتر که با اختلاف زیادی محبوب‌ترین سرویس‌دهنده سرمایه‌گذاری است، تا امروز بالغ بر 1.2 میلیارد دلار سرمایه برای پروژه‌های مختلف جمع کرده است. سازندگان پاترئون بیش از 1 میلیون دلار به جیب زده‌اند، در حالی که این سرویس تنها اندکی بیش از یک سال است که آغاز به کرده است.
اساس کلی این سرمایه‌گذاری‌ها چیست؟
این نوع سرمایه‌گذاری علاوه بر این‌که یکی از بهترین راه‌ها جهت دیده شدن طرح صرفاً ذهنی شما است، می‌تواند راه خوبی هم برای بالاکشیدن پول مردم و قال گذاشتن آن‌ها باشد. سرمایه‌گذارهای تجمعی به سرعت آن چیزی را می‌آموزند که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای بعد از مدت‌ها یاد گرفته‌اند: حتی اگر یک طرح سرمایه‌گذاری مناسبی هم داشته باشد، به چندین و چند دلیل، تضمینی برای عملی شدند وجود ندارد. دسترسی آسان به سرویس‌های سرمایه‌گذاری تجمعی بدین معنی است که هر کسی می‌تواند طرف شما باشد. نمی‌توان از همان ابتدا متوجه شد که آیا فردی که سرمایه‌تان را به پایش می‌گذارید، یک فرد ماهر است که از پس ادعاهایش برمی‌آید و یا این‌که صرفاً نوجوانی است که یک ایده «خفن» و غیرعملی در سر می‌پروراند.