با این‌که کسبوکار تلفن‌های همراه نوکیا،
در اواخر سال گذشته، به مایکروسافت واگذار شد تا ماجرا سرانجام این‌گونه
پایان پذیرد، نام نوکیا هنوز هم به شدت با نام فنلاند پیوند خورده است.
فنلاند، کشوری است با ۵٫۵ میلیون نفر جمعیت و با فرهنگ و صنعتی نا‌م‌آشنا،
که به‌رغم برخورداری از استانداردهای بالای زندگی شهروندی، با شرایط
اقتصادی نسبتاً سختی رو‌به‌رو است؛ شرایطی که پیش‌‌بینی می‌شود با تداوم
یافتن درگیری‌ها بین روسیه و اوکراین، حتی سخت‌تر هم شود. در چنین وضعیتی،
خبر اخراج چندهزار نفر از کارکنان تحت رهبری مایکروسافت، از جمله شماری از
شاغلان نوکیا در فنلاند، سبب شد که کاسپر ویتا، نویسنده بیزینس‌ویک، از این
زاویه بر اقتصاد کنونی فنلاند نگاهی بیاندازد.
به گزارش سافت گذر به نقل ازبرسام؛ در سال ۱۹۹۸، هنگامی‌که جونی لیندمان برای
نوکیا کار می‌کرد، این شرکت مهارناپذیر به‌نظر می‌رسید. در همان زمان،
نوکیا به‌عنوان بزرگترین سازنده گوشی‌های همراه در جهان و یکی از برترین
کارآفرینان فنلاند در آن دوران، به باارزش‌ترین شرکت اروپا تبدیل می‌شد.
پس از آن، در سال ۲۰۰۷ بود که اپل، آیفون
را معرفی کرد و روزگار از نوکیا روبرگرداند. لیندمن، مدیری که گروهی
تقریباً صد نفره از حرفه‌ای‌‌ترین‌های نرم‌افزار جهان را زیر نظارت خود
داشت، پیشنهاد دریافت مزایای پایان خدمت۱ (از سوی شرکت) را پذیرفت. نوکیا
چندین بار شمار زیادی از کارکنان خود را تعدیل کرده بود.
جست‌و‌جوی لیندمن برای پیدا کردن شغلی که
درآمدش به اندازه دوران کاری او در نوکیا باشد، به جایی نرسید. او پس از
ثبت‌نام در دوره آموزش رانندگی خودروهای سنگین، در ماه می، قراردادی را
امضا کرد تا در شهر تامپر (Tampere) در تقریباً ۱۰۰ مایلی شمال هلسینکی،
پایتخت فنلاند، به‌عنوان راننده اتوبوس کار کند. لیندمن می‌گوید: «فکر کردم
باید به هر شکل، از خودم آدم مفیدی بسازم. حدود ۲۰ سال از عمر کاری‌ام
باقی مانده است و می‌خواهم شرط ببندم که راننده‌ها تا آن زمان (هنوز هم)
مورد نیاز خواهند بود.» با برآورد او، اگر همسرش هم یک کار پیدا کند، درآمد
خانواده او تقریباً با درآمد دوره پیش از اخراجش برابر می‌شود.
کارکنان ماهر در فنلاند، با پیوستن به
گروه بی‌کاران، با بازار کار سرد و توان‌فرسایی رو‌به‌رو می‌شوند و مانند
لیندمن، می‌کوشند که دوباره به جرگه شاغلان بپیوندند. اقتصاد فنلاند به
دلیل مشکلات دو صنعت پیشتاز این کشور، یعنی فناوری و صنعت کاغذ، آسیب
پذیرفته است.
نوکیا در کنترل بازار اسمارت‌فون‌ها جنگ
را در مقابل اپل و سامسونگ باخت و دو شرکت بزرگ فعال در عرصه کاغذ و
خمیرکاغذ، یعنی استورا انسو (Stora Enso) و UPM که بزرگترین شرکت‌های
کاغذسازی اروپا هستند، از رکود رسانه‌های چاپی صدمه دیده‌اند. اقتصاددانان
می‌گویند اوضاع از این هم بدتر خواهد شد. تولید ناخالص داخلی فنلاند از
زمان سقوط ۸٫۳ درصدی‌اش در سال ۲۰۰۹، که رقمی برابر با ۲۰۱ میلیارد یورو
(۲۶۹ میلیارد دلار) بود، دیگر به وضعیت خود در دوره پیش از بحران اقتصادی
بازنگشته است. اقتصاددانانی که از سوی بلومبرگ نظرسنجی شدند، می‌گویند که
ارزش اقتصاد فنلاند امسال یا راکد خواهد بود و یا روندی کاهشی را خواهد
پیمود تا برای سومین سال پیاپی شاهد افول باشد.
با افزایش درصد بی‌کاران فنلاند (این
میزان که در ژوئن پارسال ۷٫۸ درصد بود در ژوئن امسال به ۹٫۲ درصد رسید)
خزانه این کشور، بار پرداخت حقوق بی‌کاران را بر دوش می‌کشد. در سال گذشته،
این پرداخت‌ها ۱۷٫۵ درصد افزایش یافت و به ۴٫۱۵ میلیارد یورو رسید،
به‌گفته مؤسسه بیمه اجتماعی این کشور، این رقم از دهه ۱۹۹۰ تاکنون،
بیشترین رقم است. متوسط حقوق بیکاری در سال گذشته، بسته به درآمدهای پیشین
هر شخص، روزانه ۶۷ یورو بود که در مقایسه با حقوق ۵۵ یورویی در سال ۲۰۰۸
افزایش یافته است. یوهانا بروترس، از اقتصاددانان Danske Bank در هلسینکی،
می‌گوید: «در چشم‌انداز امسال یا سال آینده تغییر محسوسی وجود ندارد.
وضعیت همین‌طور شکننده باقی خواهد ماند. بیکاری پنهان، شغل پاره‌وقت، و
افزایش شمار بازنشستگی‌ها، از (گسترش) گونه‌های رسمی بیکاری پیشگیری کرده
است.»
نوکیا، در سال ۲۰۰۸ میلادی ۱۲۵ هزار نفر
کارمند داشت که در ۶ سال گذشته، ۷۶ هزار نفر از آنان را در سراسر جهان
اخراج کرده است. این شرکت، طی ۱۰ سال گذشته بیش از ۶۰ میلیارد دلار در بخش
پژوهش و گسترش (R&D) سرمایه‌گذاری کرده، اما تعداد محصولات موفق آن،
در سال‌های اخیر اندک بوده است. نوکیا در سپتامبر سال گذشته، کسبوکار
گوشی‌های خود را در ازای ۷٫۲ میلیارد دلار به مایکروسافت فروخت تا بر
کسبوکار تجهیزات مخابراتی و شبکه و نیز فروش حق اختراع‌های خود متمرکز
شود. این‌کار، شرکت را دوباره به دوران سوددهی بازگردانده است، اما
کم‌رنگ‌تر شدن حضور نوکیا به این معنی است که این شرکت دیگر نمی‌تواند
مانند دوران اوج خود در گذشته پرچم‌دار ملت فنلاند باشد. زمانی نوکیا ۴
درصد تولید ناخالص داخلی فنلاند را به خود اختصاص داده بود. مایکروسافت
در ماه ژوئیه امسال اعلام کرد به ۱۸ هزار شغل در سراسر جهان پایان خواهد
داد که ۱۱۰۰ شغل از آن نیز شرکت نوکیا در فنلاند را دربر می‌گیرد؛ این رقم
حدود ۲۰ درصد نیروی کار این شرکت فناوری در فنلاند را تشکیل می‌دهد.
جری‌پکا تئوراجاروی، مهندس نرم‌افزار که
چهار فرزند دارد، ۱۲ سال برای نوکیا کار کرده است. مایکروسافت همسو با
بخشی از تعدیل شغل‌های اعلام‌شده، قصد دارد مرکز توسعه اسمارت‌فون در شهر
اولو (Oulu) فنلاند را (یعنی جایی که او در آن‌جا کار می‌کند) تعطیل کند.
این شهر با حدود ۲۰۰ هزار نفر جمعیت که تقریباً در ۳۵۰ مایلی شمال هلسینکی
قرار دارد، حتی پیش از تعدیل شغل‌های اخیر نیز یکی از بیشترین آمار
بیکاری در کشور را داشت. او می‌گوید: «واقعیت این است که حدود ۳۰ سال از
عمر کاری من باقی مانده است. می‌توانم به‌طور قانونی یک شغل دوم دست و پا
کنم؛ فقط باید ببینم کجا و چه شغلی.» فنلاند در فوریه امسال از صندوق
هماهنگی جهانی اروپا (European Globalisation Adjustment Fund) یک بسته
مساعدتی دریافت کرد تا از کارکنان اخراج‌شده نوکیا پشتیبانی کند. آنتی رین،
وزیر دارایی این کشور، گفته است که دولت او برای کمک به کارکنان بی‌کار
شهر اولو برنامه‌ای را ارائه خواهد کرد. نوکیا برای کارکنان اخراج‌شده‌‌ای
که دست به‌کار شوند و با موفقیت کسب‌وکاری به‌راه بیاندازند، وام‌هایی را
اعطا می‌کند. این وام‌ها از سال ۲۰۱۱ به این سو در کمک به شکل‌گیری حدود
۴۰۰ شرکت تأثیرگذار بوده است. با کاهش وزن اقتصادی روسیه در فنلاند، شاید
روند افزایشی بیکاری در این کشور ادامه پیدا کند. گردشگران روسیه دیگر
گروه‌گروه وارد این کشور نمی‌شوند، با اوج‌گیری بحران در اوکراین که از
زمان هدف‌گیری پرواز شماره ۱۷ خطوط هوایی مالزی بیش‌تر هم شده است،
تقریباً ۱۰ درصد صادرات فنلاند به مقصد این همسایه شرقی‌اش با تهدید
رو‌به‌رو شده است.
دولت‌های اتحادیه اروپا در روز ۲۹ جولای
درباره اعمال تحریم‌های گسترده ضد روسیه، به توافق رسیدند تا صادرات
دستگاه‌های مدرن‌سازی صنعت نفت را محدود کرده و قراردادهای مربوط به
دستگاه‌هایی را که کاربرد نظامی دارند، منع کنند. بروترس، از Danske Bank،
می‌گوید: «آشکارترین تهدید در برابر رشد، روسیه است. رویدادها در روسیه
می‌تواند با تبدیل‌شدن به بحرانی تمام‌عیار، سراسر اقتصاد آن‌ها را به لرزه
بیاندازد، در اقتصاد خود ما هم هیچ‌چیز امن نیست.»