تا کنون مشابههای بسیاری برای سایت فیسبوک ساخته و معرفی شدهاند و تقریباً تعداد زیادی از مهمترین آنان از نقاط ضعف فیسبوک بهرهبردهاند تا محصولی کاملتر از فیسبوک به جامعه آنلاین ارائه نمایند.
سایت اجتماعی فیسبوک چندی پیش از حضور ۴۰۰ میلیونی کابران فعال در این سایت خبر داد. در واقع بر طبق گزارش سایت Alexa تنها صفحه اصلی گوگل است که بازدیدکننده بیشتری از فیسبوک دارد.
اما چرا در آخرین نظرسنجی، کاربران فیسبوک ناراضی نشان دادهاند و در حدود نیمی از آنان سخن از ترک فیسبوک به زبان آوردهاند؟
جواب یک کلمهای به این سوال، محرمانگی است. فیسبوک، بطور پیشفرض تمامی اطلاعات حساب کاربری شما را با دنیا به اشتراک میگذارد. گفتنی است که شما میتوانید این موارد را بازرسی و در صورت نیاز قفل کنید اما مطمئناً پروسهای خسته کننده خواهد بود.
هفته گذشته ابزارهایی نو توسط فیس بوک معرفی شدند تا به روند شخصی سازی و حفاظت محرمانگی اطلاعات کاربران کمک کنند. این ابزارها در شکل تنظیماتی جدید برای حریم شخصی، به فیسبوک اضافه شدند. به هر حال اگر باری دیگر فیسبوک در سیستم و سیاست اشتراک گذاریاش تغییراتی ایجاد کند، شما ممکن است نیازمند انجام دهی دوباره آن تنظیمات باشید.
ابزارهای مستقل متفاوتی نیز وجود دارند که برای آزمایش امنیتی حسابهای فیس بوک ساخته شدهاند. برای مثال سایت RecliamPrivacy.org سرویس کد-باز اسکن تنظیمات شخصی فیسبوک را ارائه میکند. کاربران بوسیله این سرویس از سطح اطمینان اشتراکشان در فیسبوک مطلع میشوند. همچنین هر کاربری میتواند از راهبردهای امنیتی و مقالههای پیشنهادی استفاده کند و بطور دستی وضعیت امنیتی را بررسی کند.
دوشنبه گذشته روزی بود که فیس بوک را در سطر اخبار فناوری قرار داد. خبر پذیرفتن اشتباهات «حفاظت از حریم شخصی» توسط مارک زوکربرگ (موسس فیسبوک) بود که فیس بوک را این چنین به اخبار آورد.
تعدادی از کاربران پس از انتشار این خبر، بهبود وضعیت را خیلی دیر اعلام کردند و بواسطه گردهمایی «روز خروج از فیسبوک» تصمیم به ترک این سایت در روز ۳۱ ماه می میلادی گرفتند. البته تعدادی دیگر از کاربران با وجود اعلام نقدهای خود ترک فیسبوک را رد شده خواندند.
اما آیا واقعاً تمامی این کاربران بطور حتم فیسبوک را ترک میگویند؟ همه دوستانشان؟ همه عکسهایشان؟ و دوباره از ابتدا ارتباطات آنلاین اجتماعیشان را خواهند ساخت؟ فیسبوک به واقع تعداد کاربران بیشماری را دارا میباشد و امر ترک این سایت تصمیمی دردسر ساز خواهد بود.
البته در گذشته سایتهای بسیاری بودهاند که ظرفیت شبکه اجتماعی را به وب آوردند همچون: Friendster یا مای اسپیس اما این سایتها دوره درخشان خود را گذراندند و فیسبوک پیروز دوره جدید بود.
همچنین البته که سایتهای اجتماعی بسیار دیگری نیز وجود دارند که همچنان موفق به کار خویش ادامه میدهند: توییتر یا Linkedin از نمونه این سایتها هستند اما هدفی متفاوت از فیسبوک را انتخاب کردهاند. سایت LiveJournal نیز به مانند سایتی از دوران گذشته به فعالیت خود ادامه میدهد.
گروهی از سایتهای لقب گرفته «جایگزینهای فیسبوک» مدتی است که وب را متوجه خود ساختهاند. تعدادی از آنان امیدوارند که پاسخ سوال (چرا فیسبوک را ترک کنم؟) را برخوردار باشند. تعدادی از نسخههای اولیه و آزمایشی به سر میبرند و برخی در حال حاضر سرویس کامل خود را ارائه کرده اند.
پس این بازیکنان چه کسانی هستند؟ آیا میتوان با بررسی آنان شبکه اجتماعی آینده را پیش بینی کرد؟
The Appleseed Project
پروژهای است با شعارOpen Source + Distributed Social Networking که در واقع ایده اصلی آن بهم پیوستگی میباشد. به این ترتیب که تصور کنید کاربران سایت (الف) که از این نرمافزار استفاده میکنند میتوانند با کاربران سایت (ب) نیز در تماس باشند. تصور کنید که کاربران جیمیل نمیتوانستند به کاربران هات میل ایمیل بفرستند. آیا شما دیگر تمایلی به حساب جیمیل داشتید؟ این پروژه با همین منظور وارد این عرصه شده است تا شاید بتواند با این نوآوری کاربران فیسبوک را به خود جلب نماید.
کارشناسان پتانسیل رقابتی این پروژه را بالا دانسته اند و تنها ۶ ماه دیگر به ارائه عمومی این سرویس باقی مانده است.
Diaspora
این پروژه بتازگی در سطر بسیاری از خبرگزاریها ظاهر شده است و تا کنون از نظر خبرسازی پیشرفت چشمگیری داشته است. همچنین با وجود ۲۰۰ هزار دلار کمک مالی توسط حامیان Kickstarter.com میتوان ایده آنرا کاملا محبوب دانست.
بطور فنی Diaspora بسیار شبیه Appleseed به نظر میرسد. این پروژه کاملا کد باز نوشته خواهد شد و از طراحی توزیعی Distributed بهرهمند میشود. گفته شده است که Diaspora قدرت بیشتری خواهد داشت اما حداقل Appleseed هم اکنون چند خط کد نوشته شده برای نمایش دارد.
Elgg
در کنار دیگر پلتفرمهای بکار افتاده کد باز سایتهای اجتماعی، Elgg از آن دست است اما تفاوتش با دیگران در نظر گرفتن شرکتها و سازمانها است تا آنها نیز بوسیله این پلتفرم شبکهای اجتماعی برای کارمندان خود تهیه کنند.
البته نمیتوان Elgg را تهدیدی برای Facebook تصور کرد. اما امتحان این سایت از ضرر خالی است و حتی شاید تصمیم بگیرید که تعدادی از فعالیتهای اجتماعی خود را بر روی چنین پلتفرمی انجام دهید. Elgg بصورت کد باز ارائه میشود. کاربران میتوانند سایت خود را بوسیله Elgg راه اندازی کنند یا آنکه از هاستهای فروشنده این سرویس را درخواست نمایند.
Lorea
Lorea خود را شبکهای متشکل از سیستمهای اجتماعی امن توصیف میکند که در نهایت جهانی سایبر از اطلاعات به اشتراک گذاشته شده را به دنیای واقعی معرفی میکند.
Lorea مدعی سر سختی است اما به مشابه Elgg رقیبی جدی برای فیس بوک نخواهد بود. در عوض این پروژه محیط خوبی برای دانشجویان و علاقهمندان است تا با طرز عملکرد شبکههای اجتماعی آشنا شوند.
OneSocialWeb
این هم ابزار کد باز دیگری است که به خدمت شبکههای اجتماعی فرا خوانده شده است. اما بر خلاف Appleseed و Diaspora برنامه OneSocialWeb در نظر دارد که محتوای کابران از دیگر شبکههای اجتماعی را در یک محل جمع آوری کند. برای مثال اگر OneSocialWeb همانطور که گفته شد عمل کند، نظامی را به ارمغان میاورد که سایتهایی نظیر فیسبوک، توییتر، عکسها، وضعیتها و دیگر شبکههای اجتماعی کاربر را در یک سیستم ذخیره میکند. البته برای کارایی عملی این نظریه، لازم است که دیگر صاحبان شبکههای اجتماعی به درخواست OneSocialWeb پاسخ مثبت بدهند. برای آزمایش این سرویس در تابستان منتظر نسخه آزمایشی آن باشید.
Pligg
به مانند Elgg یک پلتفرم کد باز شبکه اجتماعی است. با این تفاوت که Pligg یک سیستم مدیریت محتوی وب (CMS) نیز میباشد. Pligg بطور اختصاصی از امکاناتی همچون: رای دادن به خبرها و مقالات بر مبنای مقیاس پنج ستارهای، ارسال خبر، نظر دهی و دیگر امکانات مشابه به سایت Digg برخوردار میباشد. اما در واقع Pligg از اساس نمیتواند رقیبی برای Facebook به حساب آید.
Pip.io
این سایت در حال حاضر راه اندازی شده است و بطور واقعی مدعی رقابت با فیس بوک میباشد. اما خبر بد: این پلتفرم هنوز کامل نیست. اشکالاتی نظیرپردازش تاریخ ماه میلادی و انتخاب اسامی کاربری از مشکلات کنونی این سایت میباشد. همچنین در این سایت هنگامیکه درخواست میکنید تا دوستان کنونی شما در Pip.io را از حساب جیمیلتان پیدا کند، به جای یافتن آنها، پیشنهاد به ارسال دعوت نامه به لیست چند صد نفری شما میدهد.
به هر حال Pip.io یک پروژه در حال تکمیل است و هم اکنون بیشتر شبیه به یک کلاینت (Client) استفاده از شبکههای اجتماعی عمل میکند. به این ترتیب که رابط کاربری برای کنترل فیسبوک و توییتر مهیا کرده است.
برنده کدام است؟
نمیتوان در میان این لیست برندهای برای برتری از فیسبوک انتخاب کرد. Pip.io انتخاب نزدیکی است اما همچنان آنطور که باید کامل نیست. شاید بهتر باشد که کاربران معمولی شبکههای اجتماعی برای در ارتباط بودن با دوستان و فامیل همچنان از سایت فیسبوک بهره ببرند. حتی اگر فیس بوک به قول خود عمل کند و نگرانیهای پیرامون «حریم خصوصی» کاربران را بر طرف سازد، سپس بدنبال جایگزین بودن، یک عمل بیهوده محسوب میگردد.