داشتن یک تلویزیون باکیفیت نیمی از تجربه سمعی بصری فیلم‌های سینمایی را تشکیل می‌دهد و برای داشتن بالاترین لذت از فیلم‌های سینمایی باید تلویزیون را با یک سیستم صوتی کارآمد همراه کرد. سیستمهای صوتی به شکل پخش‌کننده، اسپیکر یا سینمای خانگی وجود دارد و کاربر برحسب نیاز و بودجه خود فرم دلخواه را انتخاب می‌کند. البته تنظیم سیستمهای صوتی فراگیر نیز بر اساس قواعد خاصی صورت می‌گیرد و ما نیز بر همین اساس در ادامه می‌خواهیم با یکی از جدیدتری فناوری‌های این حوزه با نام دالبی اتموس آشنا شویم.
دنیای صوت و تصویر همیشه در حال پیشرفته بوده و هرساله چند ویژگی و اصطلاح جدید به لیست فناوری‌های آن اضافه می‌شود و تجربه بصری ما را بهبود می‌بخشند. امسال نیز شاهد پیشرفت‌های عظیمی در این صنعت بودیم که سطح جدیدی از کیفیت تصویر و در کنار آن صورت را به نمایش گذاشتند. یکی از این فناوری‌ها Dolby Atmos بوده که یکی از جدیدترین استانداردهای دالبی محسوب می‌شود.
پیش از شناسایی و پرداختن به قابلیت‌های دالبی اتموس، بهتر است با شرکت مادر یا همان دالبی آشنا شویم. شرکت آمریکایی دالبی در زمینه کاهش نویز و کد کردن صدا تخصص دارد و از ابتدای ساخت دستگاه‌های پخش ویدیو کاربران خانگی را همراهی کرده است. این شرکت در سال 1965 تأسیس شده و به نوعی مرجع تعیین استاندارد هر نوع صوتی در گجت‌های مالتی مدیا محسوب می‌شود.
به عنوان مثال Dolby TrueHD و Dolby ProLogic جزو شناخته‌شده‌ترین نام‌های تجاری دالبی به حساب می‌آیند و هر کسی که با دستگاه پخش‌کننده بلوری خود کار کرده باشد این دو نام را به خوبی می‌شناسد. این شرکت به تازگی استاندارد جدیدی تحت عنوان دالبی اتموس را معرفی کرده است که قادر است تجربه صوتی غنی‌ای را در اختیار کاربران قرار دهد و علاوه بر سیستمهای پخش خانگی و حتی صنعتی مانند سینماها، در گجت‌های معمول‌تری مانند گوشی‌های همراه و یا کنسول‌های خانگی نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
بر کسی پوشیده نیست که صنعت تولید نمایشگرها نسل جدید در چند سال اخیر پیشرفت قابل ملاحظه ای را تجربه کرده است. در کنار نمایشگرهای خمیده و یا انعطاف پذیر، پشتیبانی از استانداردهایی مانند 4K و HDR نیز تقریباً همه گیر شده‌اند. البته پرواضح است که تنها نیمی از لذت یک فیلم سینمایی به کیفیت تصویر آن بستگی دارد و نیمی دیگر را نوع صدا گذاری و سیستم خروجی صدا تعیین می‌کند.
دالبی اتموس چیست؟
همان‌طور که می‌توان از نام این فناوری حدس زد، Dolby Atmos یک استاندارد سیستم خروجی صدا فراگیر است که توسط آزمایشگاه‌های دالبی توسعه یافته است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این فناوری برای اولین بار در سال 2012 معرفی گردیده، با این حال شرکت‌های سخت افزاری بزرگ دنیا به تازگی به استفاده و پشتیبانی از آن در دستگاه‌های خود روی آورده‌اند.
اگرچه واژه صدای محیطی از نظر فنی، به سیستمهای چند کاناله خاص اطلاق می‌شود که توسط آزمایشگاه‌های دالبی طراحی شده‌اند اما معمولاً به عنوان واژه‌ای کلی برای سیستمهای سینمایی و سیستمهای صوتی چند کاناله سینمای خانگی بکار می‌رود. تا چند سال پیش برای تجربه سیستمهای صوتی فراگیر به تجهیزات گران قیمت و خاصی نیاز بود، با این حال اکنون به واسطه فناوری‌هایی مانند دالبی اتموس می‌توان به صدایی عمیقی از محتوای در حال اجرا و تنها با تجهیزات عادی دست پیدا کرد.
به طور کلی هدف این فناوری شناخته شدن به عنوان راه‌حلی در جهت بهبود تجربه صوتی در سیستمهای پخش خانگی، دستگاه‌های موبایل بالا رده و سینماها است. درنهایت دالبی اتموس قادر است تجربه یک صدای 3 بعدی حقیقی را از طریق موقعیت‌یابی دقیق، عمیق و با جزئیات کامل به واسطه محتوای پشتیبانی کننده را برای کاربر فراهم کند.
شیوه عملکرد دالبی اتموس
در حال حاضر استاندارهای صدای فراگیر مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد، با این حال برخی ویژگی‌های دالبی اتموس آن را نسبت به سایر فناوری‌های موجود متمایز می‌کند. در دالبی اتموس چیزی به اسم کانال صدا وجود ندارد و جای آن را شی یا جزء گرفته است. این سیستم شناسایی امکان پخش صدای سه بعدی در فضایی مجازی را امکان پذیر می‌کند. این قابلیت از طریق نقشه‌برداری سه‌بعدی محیطی رخ می‌دهد و به سبب آن صدا می‌تواند از میان اشیا حرکت کند.
در سیستمهای 5.1 کاناله و 7.1 کاناله، برای تفکیک بهتر صدا از چند اسپیکر مختلف استفاده می‌شود که هر یک در موقعیتی خاص قرار می‌گیرند. کانال صدا همان چیزی است که در تولید فیلم و هنگام پخش آن صدا را جهت‌دار می‌کند. برخلاف این سیستم، دالبی اتموس صدای داینامیک هر بلندگو را پس از پخش در محیط تنظیم می‌کند. با استفاده از این روش، صدا در زمان واقعی ارائه می‌شود و تنظیم و محل قرار گیری بلندگو بر اساس آن صورت می‌پذیرد. دالبی اتموس همچنین از سیستم 128 کانال پشتیبانی کرده که امکان اتصال منابع سخت افزاری متعدد را به ارمغان می‌آورد.
در حقیقت دالبی اتموس تنها با اضافه کردن بلندگوهای جدید سرپوشیده، امکان پخش صدا به صورت عمودی را فراهم می‌کند. در سوی دیگر نقشه برداری Dolby Atmos 3D می‌تواند موقعیت جغرافیایی و وضوح مشخصی را در اختیار شما قرار دهد.
چگونه می‌توان از این فناوری استفاده کرد؟
یکی از نقاط قوت دالبی اتموس که می‌تواند آن را به یکی از فراگیرترین استانداردهای حوزه صوت تبدیل کند، امکان سازگاری آن با معمولی‌ترین تجهیزات است. با در نظر گرفتن صدا و داده‌های موقعیتی، این تنظیمات برای طیف بیش‌تری از دستگاه‌ها در دسترس قرار گرفته است. درواقع فناوری مذکور با نوع و سطح دستگاه‌ها وابسته نیست و به راحتی حتی می‌توان از آن در گوشی‌های هوشمند استفاده کرد. شاید جالب باشد که بدانید گوشی نوکیا 6 که به تازگی به بازار عرضه گردید نیز از این فناوری پشتیبانی می‌کند.
فرقی نمی‌کند که شما از یک سیستم پخش خانگی قوی و گران قیمت استفاده کنید و یا یک نمونه ارزان قیمت، چرا که اگر پیش‌نیازهای دالبی اتموس را فراهم کنید، بهترین بازدهی را دریافت خواهید کرد.
بهره برداری حرفه‌ای از Dolby Atmos
امروزه به طور متداولی شاهد اضافه کردن قابلیت پشتیبانی از دالبی اتموس در سینماهای جهان هستیم؛ چرا که پردیس‌های سینمایی و سالن‌های مجهز تنها می‌توانند با اضافه کردن چند فاکتور مانند بلندگوهای فراگیر و سربار به جمع پشتیبانی کنندگان از آن افاضه شوند. البته ناگفته نماند که شاید در سیستمهای خانگی اضافه کردن همین تجهیزات اولیه کاری سهل قلمداد شود، با این حال در وسعت تجهیزات حرفه‌ای مانند سینماها می‌تواند کمی گران تمام شود. در سوی دیگر هنوز دالبی اتموس به یک استاندارد معمول در بین تولید کنندگان محتوا تبدیل نشده، از این صاحبان سیستمهای حرفه‌ای به طور محتاطانه‌تری به سرمایه گذاری بر روی آن می‌پردازند. برای آشنایی با مکان‌هایی که به طور کامل از این فناوری پشتیبانی می‌کنند، می‌توان به این صفحه از وب‌سایت شرکت دالبی مراجعه کرد.
استفاده در منزل
بر کسی پوشیده نیست که استفاده از حداکثر ظرفیت هر سیستم، ملزم صرف هزینه اولیه برای تأمین منابع سخت افزاری است. پشتیبانی از Dolby Atmos در سیستمهای خانگی نیز بدون صرف هزینه امکان پذیر نیست. به طور کلی برای بهره برداری حداکثری از قابلیت‌های آن، به تجهیزات زیر نیاز خواهید داشت.
اولین پیش‌نیاز، برخورداری از یک گیرنده صوتی / تصویری (AV) است که از دالبی اتموس پشتیبانی می‌کند. این روزها پیدا کردن چنین سیستمی کار سختی نیست و لزوماً قیمت تمام شده آن نیز نباید بالا باشد.
در وهله بعدی نیز بدون شک بایستی دارای تعداد بلندگوهای لازم برای استفاده از تمام ظرفیت دالبی اتموس باشید. بهتر است در این سیستم از بلندگوهای فراگیر یا همان Surround استفاده شود؛ البته بسته به نوع و تعداد بلندگوها و وسعت منطقه‌ای که میخواهید پوشش دهید، هزینه می‌تواند متفاوت باشد. دالبی اتموس بر پایه سیستمهای 5.1, 7.1 و 9.1 طراحی گردیده و قابلیت اتصال به بلندگوهای عادی را هم دارد. درنهایت در سیستمهای خانگی می‌توانید 34 بلندگو را به این سیستم متصل نمایید.
اگر مایل به تجربه کاملی از این فناوری یکپارچه در منزل هستید، می‌توانید با صرف هزینه بیشتر، تعداد بلندگوها را افزایش داده و بر اساس نقشه برداری Dolby Atmos 3D، تعدادی از آن‌ها را در ارتفاع بالا نصب کنید.
درنهایت برای پخش محتویات سازگار با دالبی اتموس به بلوری پلیر یا سایر سیستمهای پخش سازگار با این فناوری احتیاج خواهید داشت. این نکته را در نظر داشته باشید که اغلب بلوری‌های موجود در بازار به طور پیش‌فرض از این فناوری پشتیبانی می‌کنند و حتماً نباید دنبال برچسب “Atmos-enabled” بر روی آن‌ها باشید. همچنین کنسول ایکس باکس وان مایکروسافت نیز دالبی اتموس پشتیبانی کرده و در هنگام پخش ویدئو و حتی اجرای بازی می‌توانید از آن لذت ببرید.
دالبی اتموس در گوشی‌های همراه
همان‌طور که گفته شد بهره‌مندی از این قابلیت وابسته به سخت افزار نیست و از این رو حتی می‌توان آن را به گوشی‌های همراه و حتی هدفون‌ها مجهز به بلندگوهای خارجی نیز آورد. البته پرواضح است که کیفیت صدای خروجی بلندگوی موبایل پشتیبانی کننده از قابلیت، با صدای خروجی سیستمهای پخش حرفه‌ای متفاوت است، با این حال شرکت دالبی با یک شبیه ساز مجازی سعی می‌کند کیفیت صدای خروجی محتویاتی مانند ویدئو، موزیک و بازی‌ها را در گوشی‌های همراه ارتقا بخشد. در حال حاضر تعداد انگشت شماری از گوشی‌های موجود در بازار از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به نوکیا 6، لنوو A7000, لنوو وایب K5 و سری LeEco Le 2 اشاره کرد.
محتوای سازگار با دالبی اتموس
هرچند همان‌طور که گفته شد شرکت‌های تولید کننده محتوا به دلیل هزینه‌های اولیه به طور محتاطانه‌تری به سرمایه گذاری بر روی دالبی اتموس می‌پردازند، با این حال در حال حاضر طیف وسیعی از محتویات سازگار با آن در بازار وجود دارد. به نظر می‌رسد سالن‌های سینما پیش قدم استفاده از دالبی اتموس هستند و Brave از استودیوی Pixar نیز اولین انیمیشن سازگار با این فناوری بود که در سال 2012 معرفی گردید و بعد از آن روزبه‌روز طب پشتیبانی از آن افزایش یافت. برای مشاهده فهرستی از فیلم‌های سازگار با دالبی اتموس می‌توان به این صفحه مراجعه کرد.
در سوی دیگر خوشبختانه سرویس‌های پخش آنلاین محتوا مانند نتفلکس نیز از دالبی اتموس پشتیبانی کرده و این یعنی آنکه برای بهره‌مندی از آن حتماً نباید یک بلوری پلیر در اختیار داشته باشید. در صنعت بازی‌های کامپیوتری این رویه به شکل آرام‌تری در حال حرکت است و معدود بازی‌هایی با پشتیبانی از دالبی اتموس عرضه گردیده‌اند. شاید دلیل این موضوع را بتوان به پشتیبانی انحصاری ایکس باکس وان از آن بدانیم، با این حال بازی‌هایی Overwatch و Starwars Battlefront جزو بازی‌هایی هستند که دالبی اتموس را به صورت مجازی ارائه می‌کنند.