پیام رسان واتس اپ در سال 2009 میلادی توسط «یان کوم» مهندس سابق یاهو و با همکاری «برایان اکتون» آغاز به کار کرد. داستان واتس اپ یکی از بهترین نمونه های موفقیت ایده های نوآورانه در فناوری است؛ چرا که از یک اپلیکیشن پر ایراد به پرمخاطب ترین پیام رسان دنیا تبدیل شد و روند برقراری ارتباطات بین مردم را متحول کرد.
نفوذ واتس اپ در میان کاربران به اندازه ای بود که به عقیده نشریه فوربز، پیام رسان واتس اپ عامل اصلی ضرر 386 میلیارد دلاری صنعت مخابرات بین سال های 2012 تا 2018 بوده است.
موفقیت واتس اپ پس از تأسیس تا جایی پیش رفت که فیسبوک در سال 2014 این پیام رسان را به قیمت هنگفت 19 میلیارد دلار خریداری کرد و ثروت شخصی یان کوم را به 7.5 میلیارد دلار رساند. آقای کوم در همان سال رتبه 62 فهرست ثروتمندترین های آمریکا در مجله فوربز را از آن خود کرد.
مؤسس واتس اپ در طول مسیر موفقیت با شکست های بسیاری رو به رو شد و کمپانی های بزرگی از همکاری با او سر باز زدند؛ اما یان کوم از هدفش مأیوس نشد و توانست در نهایت ایده خود را به ثمر برساند.
یان کوم؛ بنیانگذار واتس اپ
یان کوم در تاریخ 24 فوریه سال 1976 در کیف اوکراین به دنیا آمد. خانواده کوم در منطقه روستایی زندگی می کردند و از امکانات اولیه ای مانند برق و آب گرم محروم بودند. به همین جهت و برای بهبود اوضاع، یان در سال 1992 به همراه مادر و مادربزرگش به آمریکا مهاجرت کرد و در منطقه مانتین ویو کالیفرنیا ساکن سد.
خانواده کوم از طریق برنامه های حمایت اجتماعی صاحب خانه کوچکی شدند؛ اما پدر یان که قرار بود پس از مدتی به آنها بپیوندد، در کشور اوکراین باقی ماند. یان کوم 16 ساله از همان ابتدای ورود به آمریکا علاقه خود به رایانه را دنبال کرد و با تهیه دفترچه های راهنما از کتاب فروشی محل زندگی اش، به مطالعه درباره شبکه های کامپیوتری پرداخت.
یان کوم طی 2 سال و به صورت خودآموز بر مبحث شبکه های کامپیوتری مسلط شد
یان در کنار یادگیری مباحث مربوط به شبکه، در یک فروشگاه به عنوان نظافتچی مشغول به کار شد تا در کنار مادرش که پرستار بچه بود، مخارج خانواده را تأمین کند. کوم توانست طی 2 سال و به صورت خودآموز بر مبحث شبکه های کامپیوتری مسلط شود و در مرحله بعدی، برای تحصیل برنامه نویسی وارد دانشگاه ایالتی سن خوزه شد.
یان کوم در کنار تحصیل، به عنوان پایشگر امنیت شبکه در کمپانی Ernst & Young استخدام شد و شش ماه برای این شرکت کار کرد. وی سپس به یاهو پیوست و در آنجا با برایان اکتون آشنا شد. این دو مدت 9 سال در یاهو کار کردند و پس از آن برای استخدام در فیسبوک، از شغل خود استعفا دادند.
اما فیسبوک از پذیرش کوم و اکتون خودداری کرد و مهندسان پیشین یاهو تنها راه موفقیت را در کارآفرینی یافتند. درست در همین زمان بود که ایده ساخت یک اپلیکیشن پیام رسان در ذهن یان کوم شکل گرفت و داستان موفقیت واتس اپ آغاز شد.
روزهای نخست
در ژانویه سال 2009 یان کوم یک دستگاه آیفون خرید و متوجه شد اپ استور (که تنها 7 ماه از آغاز به کارش می گذشت) پتانسیل بسیار بالایی برای عرضه نرم افزارهای جدید دارد. او بلافاصله ایده اولیه خود را با یکی از دوستان دوره دانشگاه به نام «الکس فیشمن» در میان گذاشت و این دو راه های رسیدن به هدف را مورد بررسی قرار دادند.
پس از ساعت ها بحث و بررسی، کوم و فیشمن با شکل دهی کانسپت اولیه، به این نتیجه رسیدند که پیشبرد پروژه نیازمند یک توسعه دهنده iOS بوده و فیشمن برای این جایگاه یک دولوپر روس به نام «ایگور سولومنیکوف» را معرفی کرد. با حضور توسعه دهنده و اضافه شدن برایان اکتون، تیم اولیه واتس اپ شکل گرفت.
سه قانون اصلی واتس اپ: عدم وجود تبلیغات، محیط کاربرپسند و حفاظت از حریم خصوصی کاربران
از ابتدای آغاز به کار استارتاپ واتس اپ، کوم و اکتون سه قانون اصلی را برای اپلیکیشن خود تعریف کردند: عدم وجود تبلیغات، محیط کاربرپسند و عدم ذخیره پیام های ارسالی در سرورها برای حفاظت از حریم خصوصی کاربران. علاوه بر این قوانین، مؤسسان واتس اپ تصمیم گرفتند سرویس خود را بدون بخش های اضافی و با اطمینان پذیری بالا به مشتریان ارائه کنند.
پس از پایه ریزی طرح، یان اسم «WhatsApp» را برای اپلیکیشن خود برگزید و واتس اپ در ژانویه 2009 آغاز به کار کرد. البته پیام رسان مورد بحث در ابتدا با مشکلات فنی بسیاری مواجه شد که نارضایتی شدید کاربران را به همراه داشت؛ اما با پافشاری برایان اکتون پروژه به کار خود ادامه داد و چند ماه بعد با تغییراتی که اپل در پلتفرم خود ایجاد کرد، توسعه دهندگان واتس اپ توانستند بخش قابل توجهی از مشکلات اپلیکیشن را رفع کنند.
دوران شکوفایی
نسخه دوم و بهینه واتس اپ مدت کوتاهی پس از نسخه اول عرضه شد و توانست به سرعت 250 هزار کاربر فعال جذب کند. در این زمان کافه Red Rock مانتین ویو به دفتر واتس اپ تبدیل شده بود و استارتاپ مهندسان سابق یاهو نخستین سرمایه گذاری خارجی خود را در قالب 250 هزار دلار پول نقد دریافت کرد.
پیام رسان واتس اپ تا سال 2011 به فهرست 20 اپلیکیشن برتر اپ استور راه یافت و شرکت سرمایه گذاری سکویا 8 میلیون دلار به این استارتاپ تزریق کرد. پس از دو سال واتس اپ به رکورد 200 میلیون کاربر فعال رسید و 50 کارمند را در استخدام خود داشت؛ رشدی که به جذب 50 میلیون سرمایه دیگر منجر شد و موجودی نقد واتس اپ را به بیش از 8 میلیون دلار رساند.
10 درصد از کل کاربران واتس اپ ساکن هندوستان هستند
اما راه درآمدزایی واتس اپ (که عدم انتشار تبلیغات از اصول اولیه آن بود) فروش اپلیکیشن به کاربران بود که موبایل های اندرویدی شامل پرداخت حق عضویت سالانه بودند و برای آیفون، یک بار پرداخت برای خرید پیام رسان کافی بود. روشی که علاوه بر تضمین درآمد، مورد استقبال کاربران نیز قرار گرفت.
واتس اپ خیلی سریع در دنیا به محبوبیت رسید و تا سال 2013 توانست به آمار 400 میلیون کاربر برسد. این رقم سال بعد به 500 میلیون نفر رسید و تا سال 2015 از مرز 600 میلیون کاربر فعال عبور کرد. در این بین به اعتقاد یان کوم کلمه «فعال» نقطه تمایز واتس اپ با سایر پیام رسان ها بود؛ چرا که آمار ثبت نام کاربران در سرویس به تنهایی ملاکی برای موفقیت آن نیست.
تصاحب توسط فیسبوک
رشد سریع واتس اپ توجه فیسبوک را جلب کرد و مارک زاکربرگ در سال 2012 برای نخستین بار به منظور خرید واتس اپ با یان کوم تماس گرفت. زاکربرگ با برگزاری جلسات و دیدارهای متعدد سرانجام رضایت کوم را جلب کرد و در سال 2014 قرار داد خرید واتس اپ را به یان ارائه کرد.
بر اساس قرارداد مذکور فیسبوک پلتفرم واتس اپ را به قیمت 19 میلیارد دلار شامل 4 میلیارد دلار وجه نقد، 12 میلیارد دلار سهام فیسبوک و 3 میلیارد دلار سهام تضمین شده تصاحب می کرد و البته واتس اپ با حفظ استقلال عمل، توسط یان کوم و برایان اکتون مدیریت می شد.
پس از تصاحب توسط فیسبوک، استفاده از پیام رسان واتس اپ برای کاربران کاملاً رایگان شد و در ماه های بعد سرویس هایی مانند تماس صوتی و تصویری نیز به این اپلیکیشن اضافه شدند؛ تصمیمی که در جذب کاربران بیشتر تأثیر به سزایی داشت.
گفتنی است واتس اپ هم اکنون با بیش از یک میلیارد کاربر در 180 کشور، پرمخاطب ترین پیام رسان دنیاست که تنها با 55 کارمند به کاربران خود سرویس می دهد.