در مورد پیامک‌هاي تبلیغاتی و دردسرهایی که برای
کاربران تلفن همراه ایجاد مي‌کند بارها و بارها در همین صفحه گزارش‌هایی
نگاشته شده است. پیامک‌هایی که هیچ راه فراری از آنها برای کاربران تلفن
همراه وجود ندارد.
اما برخی از پیامک‌هاي تبلیغاتی این روزها به وسیله‌اي برای کلاهبرداری یا
عوام‌فریبی تبدیل شده است. تا همین چند ماه پیش البته همین شیوه به وسیله
خطوط تلفن ثابت مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. هرچند این شیوه هم‌اکنون
نیز وجود دارد و از نظر حقوقی و قانونی شاید نتوان برای آن اقدام غیرقانونی
متصور شد اما این روزها افراد فعال در این بخش علاوه بر استفاده از تلفن
ثابت از پیامک نیز استفاده مي‌کنند. برای فهم بهتر این روش چند مثال
مي‌آوریم. «از شرکت X تماس می‌گیرم. خط تلفن شما از طریق رندوم‌های مخابرات
در شرکت ما برنده یک کارت اینترنت شده است. سی هزار تومان ارزش کارت است
که به شکل رایگان در اختیار شما قرار می‌گیرد که طی دو ماه شما می‌توانید
از آن استفاده کنید.»
«مشترک گرامی، شما برنده 50 ساعت اینترنت رایگان شده اید که با تماس از
طریق شماره ****** 9092 و بدون نیاز به نام کاربری و رمز عبور می‌توانید از
آن استفاده کنید». «از شرکت X با شما تماس می‌گیریم. شماره تلفن شما طی یک
مراسم قرعه‌کشی در شرکت ما برنده صد ساعت اینترنت رایگان شده است. شما
می‌توانید علاوه بر استفاده از این کارت صد ساعته رایگان اینترنت تنها با
پرداخت ده هزار تومان یک فلش مموری 4 گیگا بایتی هم از ما خرید داشته باشید
که به وسیله پیک برای شما ارسال می‌شود.»
این پیام‌ها نمونه‌هایی از شیوه‌های تبلیغاتی است که این روزها بسیاری از
شرکت‌ها از آن استفاده می‌کنند. اما متاسفانه نمونه‌های مربوط به خدمات
فناوری اطلاعات و ارتباطات آن به نوعی کلاهبرداری تبدیل شده است که
قربانی‌های آن بعد از گذشت دو ماه متوجه کلاهی که بر سر آنها رفته است،
می‌شوند.
در مورد تبلیغات استفاده از اینترنت هوشمند عموما افرادی که فریب این
تبلیغات را مي‌خورند بعد از استفاده و زمانی که قبض تلفن ثابت را دریافت و
بعد از مراجعه به مراکز مخابراتی تازه متوجه کلاهی که بر سرشان رفته است
مي‌شوند. در سایر موارد نیز بعد از دریافت کالا و استفاده از آن متوجه
مي‌شوند که کالای خریداری شده اصلا اندازه پولی که پرداخته‌اند ارزش
ندارند. در مورد پیامک هم همین اتفاق رخ داده است البته جمله‌هایی که برای
فریب به کار گرفته مي‌شوند جذاب‌تر از قبل شده‌اند. «مشترک گرامی شما برنده
قرعه‌کشی شبکه ماهواره X شده‌اید.
از ساعت 15 تا 16 با همین شماره تماس گرفته تا از نحوه دریافت جایزه مطلع
شوید». پس از تماس با شماره مورد نظر درست همان اتفاقی رخ مي‌دهد که در بخش
تبليغات تلفنی رخ مي‌دهد. با این تفاوت که این بار هزینه تماس را هم شما
پرداخت مي‌كنيد و نه شرکت فروشنده. عمده کالاهایی که به این شیوه به فروش
مي‌رسد معمولا وسایل کوچک كامپيوتر مانند فلش مموری و اسپیکرهای قابل حمل،
تی شرت، لیوان و در برخی از موارد نیز شامل یک سبد کالا است. هرچند شما
برنده این قرعه‌کشی عنوان مي‌شوید اما یا باید هزینه پیک ارسال کالا را که
عموما هم نزدیک به 15 هزار تومان است، پرداخت کنید یا برای دریافت این
جایزه باید مبلغی جزئی را علاوه بر هزینه پیک پرداخت نمایید.
اینها تنها نمونه‌های بسیار ساده‌ای از شیوه‌هایی بود که متاسفانه امروزه و
به روش تله مارکتینگ (بازاریابی تلفنی) به کلاهبرداری از شهروندان تهرانی
پرداخته شده است. هر چند که تله مارکتینگ به عنوان روشی معمول و مرسوم در
تمام دنیا استفاده می‌شود، اما ساختارهای ضعیف قانونی یا بوروکراسی پیچیده
اداری در روند شکایت افراد از این روش‌ها و از سوی دیگر پایین بودن مبالغ
کلاهبرداری باعث شده تا بسیاری از افرادی که از این شیوه متضرر شده‌اند،
قید شکایت قانونی از شرکت اصلی را بزنند.
چگونه شماره شما لو مي‌رود؟
در این شیوه‌هاي بازاریابی تا همین چند وقت پیش بیشتر شیوه آزمون و خطا
مورد استفاده قرار مي‌گرفت. یعنی با توجه به پیش شماره‌هاي موجود مخابراتی
مابقی شماره‌ها به شکل تصادفی انتخاب و تماس گرفته مي‌شد. عموما از سوی این
شرکت‌ها عنوان مي‌شود که شماره شما از طریق مخابرات به ما رسیده است تا به
این بهانه بتوانند اعتماد مخاطب را به دست آورند. این درحالی است که به
گفته مسوولان مخابرات، هیچ وقت شماره مشترکان در اختیار هیچ فرد و شرکت
خاصی قرار نمي‌گیرد.
حجت‌ا... فرزین، مدیرکل روابط عمومی شرکت مخابرات استان تهران در این باره
می‌گوید: متاسفانه موارد مشابه بیشتری از آنچه شما عنوان کرده‌اید وجود
دارد، اما به شکل کلی مخابرات در این بخش نمی‌تواند کاری انجام دهد؛ چرا که
ما تنها بستر ارتباطی را فراهم می‌کنیم و این که افراد چه استفاده‌ای از
آن بستر داشته باشند به ما مربوط نمی‌شود.
این مقام مسوول در ادامه افزود: مردم باید مراقب اقدامات افراد و شرکت‌های
سودجویی که از این روش‌ها برای کلاهبرداری استفاده می‌کنند، باشند و در
صورت داشتن شکایت به مراجع ذی‌صلاح مانند نیروی انتظامی یا قوه قضائیه
مراجعه کنند. وی ادامه داد، مخابرات پیش از این نیز اعلام کرده بود که
هیچگونه همکاری با این شرکت‌ها نداشته و اگر از سوی این افراد عنوان شده که
شماره شما از شرکت مخابرات به ما ارائه شده است شک نکنند که این تماس
می‌تواند یک کلاهبرداری باشد.
در مورد پیامک هم تا چندی پیش همین داستان به کار گرفته مي‌شد. اما به
تازگی شیوه‌هاي تبلیغات پیامکی باعث شده تا یکی از بخش‌هاي خبری صدا و سیما
اقدام به تهیه گزارشی نماید که فریاد اپراتورهای تلفن همراه را درآورد. در
این گزارش که از سوی روابط عمومی اپراتورهای تلفن همراه گفته مي‌شود از
شرکت‌هاي بی نام و نشان گرفته شده عنوان شده است که شماره مشترکان تلفن
همراه با توجه به منطقه سکونت آنها و همچنین جنسیت و سن کاربر در اختیار
شرکت‌هاي تبلیغاتی قرار گرفته است.
اپراتورها تکذیب مي‌کنند
حتما برای شما هم پیش آمده است که برخی از پیامک‌هاي تبلیغاتی‌اي که دریافت
مي‌کنید برای شما آشنا باشند. آشنا از این نظر که مورد تبلیغات شده در
نزدیکی محل سکونت شما قرار گرفته باشد. هر چند که به تازگی اپراتورهای تلفن
همراه با به‌کارگیری سرویس‌هاي ارزش افزوده جدید خود مي‌خواهند از این
شیوه تبلیغاتی برای افزایش درآمدهای خود استفاده کنند، اما خواه بخواهند
این موضوع را بپذیرند و خواه بخواهند تکذیب کنند چنین شیوه تبلیغاتی هم
اکنون از سوی برخی از شرکت‌هاي ارسال پیامک انبوه به کار گرفته مي‌شود.
به هر حال اطلاعات خصوصي مشتركان همراه اول شامل«شماره تلفن، نام،
نام‌خانوادگي، تاريخ تولد، جنسيت، شغل، ميزان تحصيلات، كدملي، كدپستي و
آدرس»، جزو حريم خصوصي مشتركان محسوب شده و در شركت ارتباطات سيار ايران
كاملا محفوظ است.
روابط عمومي شركت ارتباطات سيار ايران، با صدور اطلاعیه‌اي بیان داشت که از
همان ابتدای فعالیت تاكنون خود را موظف به حفظ كامل حريم خصوصي مشتركان
دانسته و به هيچ وجه اجازه دسترسي به اطلاعات خصوصي مشتركان شامل «شماره
تلفن، نام، نام خانوادگي، تاريخ تولد، جنسيت، شغل، ميزان تحصيلات، كدملي،
كدپستي و آدرس»، را نداده است؛ تا آنجا كه به عنوان مثال قبوض مشتركين
دائمي همراه اول با پاكت توزيع مي‌شود كه تا حد ممكن اين‌گونه اطلاعات حتي
در دسترس توزيع‌كنندگان و همسايگان نيز قرار نگيرد.
اين گزارش مي‌افزايد: پيمانكاران ارسال پيامك انبوه شركت ارتباطات سيار
ايران نيز تنها امكان ارسال پيامك به مخاطبين بر مبناي انتخاب «نوع سيم
كارت (دائمي و اعتباري)، استان و شهر»، آن هم بدون دسترسي به شماره تلفن
مشترك را دارند. در پايان اين گزارش، همراه اول ضمن رد كامل ادعاهاي مرتبط
با خود در بخش خبري مذكور، خواستار معرفي مدعيان مربوطه از سوي بخش خبري
مذكور، براي پيگيري‌هاي قضايي شده است.
ایرانسل هم ادعاهای مطرح شده مبنی بر دسترسی شرکت‌های ارسال‌کننده
پیامک‌های تبلیغاتی به بانک اطلاعاتی مشخصات مشترکین اپراتورها را رد کرد و
تاکید کرد: اطلاعات و مشخصات مشترکین ایرانسل به هیچ عنوان در اختیار هیچ
شرکت ثالثی قرار نگرفته است.
ایرانسل اما در اطلاعیه خود گفته است: این شرکت حتی به درخواست رسمی شرکت
پست جمهوری اسلامی ایران برای بهره‌برداری از اطلاعات بخشی از مشترکین
ایرانسل به منظور کاربردهای تجاری، به طور رسمی پاسخ منفی داده و اعلام
کرده که شرکت پست، حتی به منظور امور پستی نیز حق استفاده از آن بخشی از
اطلاعات مشترکین ایرانسل را که برای تحویل سیم‌کارت‌های هدیه، شماره طلایی
یا صورتحساب مشترکین در اختیار داشته هم ندارد. این درحالی است که پیش از
این گفته مي‌شد که منطقه پستی مشترکان تلفن همراه شاید از طریق شرکت پست در
اختیار شرکت‌هاي تبلیغاتی قرار گرفته باشد.
احمدوند، سرپرست روابط عمومی شرکت پست در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد با تکذیب
این موضوع عنوان کرد: هرچند که شرکت پست خود دارای یک بانک اطلاعاتی در
بخش شماره‌هاي کدپستی است اما این شرکت هیچ وقت به اطلاعات مشترکان تلفن
همراه دسترسی نداشته است که بخواهد آنها را به فروش برساند!
وی ادامه داد: حجم زیادی از مشترکان تلفن همراه در کشور هم‌اکنون از
سیم‌کارت‌هاي اعتباری استفاده مي‌کنند که این سیم کارت‌ها اصلا قبض ندارند
که بخواهد در اختیار شرکت پست باشد. احمدوند خاطر نشان ساخت که تنها بخشی
از توزیع قبوض مشترکان ثابت همراه اول در اختیار شرکت پست است و وظیفه
توزیع مابقی آن در اختیار شرکت‌هاي طرف قرارداد با همراه اول است.
آن بخشی هم که در اختیار شرکت پست است به دلیل پلمب بودن پاکت‌هاي قبوض آن، اطلاعات مشترکان غیرقابل رویت است.
هرچند که اپراتورهای تلفن همراه با تکذیب این موضوع خواستار معرفی
شرکت‌هایی شدند که چنین ادعایی را مطرح کرده‌اند، اما با این حال با یک
جست‌وجوی ساده در گوگل به راحتی مي‌توان به نام، آدرس و شماره تلفن
شرکت‌هاي تبلیغاتی که چنین شیوه‌اي را به‌کار گرفته‌اند، دست یافت.