این روزها علاوه بر اینکه سازمان‌ها و شرکت‌ها سعی می‌کنند اکثر خدمات خود
را به صورت الکترونیکی به شهرندان ارائه کنند، بازار ارائه کارت هوشمند هم
داغ و پر جنب‌وجوش است. کافی است یک بار نام کارت هوشمند را در مرورگر خود
جست‌وجو کنید تا شاهد نام پروژه‌های مختلفی که برای ارائه کارت هوشمند از
حوزه خودرو گرفته تا سلامت باشيد.
در این گزارش سعی می‌کنیم برخی خدمات را که قرار است در قالب یک کارت
الکترونیکی یا هوشمند در حوزه‌های مختلف به بهره‌برداری برسد معرفی و به
بررسی وضعیت حال حاضر آن بپردازیم.
گواهینامه‌هوشمند
یکی از حوزه‌های پررفت‌وآمد کشور که در آن شاهد کارت هوشمند خواهیم بود
راهنمایی و رانندگی است. براساس اطلاعاتی که در پایگاه خبری نیروی انتظامی
کشور آمده است طرح ملي صدور گواهينامه هوشمند از 18 خرداد ماه سال 88 در
تهران كليك خورده است كه از زمان اجراي طرح، در همان زمان بيش از 44 هزار
گواهينامه هوشمند صادر شده است. در اين گواهينامه اطلاعات فردي شخص شامل
گروه خوني و اطلاعات پزشکي و اثر انگشت شست ثبت شده تا در مواقع نياز توسط
ماموران پليس راه و پليس راهور از آنها استفاده شود. گفته می‌شود. اين نوع
گواهينامه نسبت به گواهينامه‌هاي قديمي از کيفيت برتر در نوع جنس، داراي
ضريب ايمني بالا، امکان شناسايي رانندگان پرخطر، امکان ثبت تخلفات رانندگي،
طراحي زيبا، مقاومت بالا و داراي اقلام هوشمندي که امکان جعل آن به هيچ
عنوان وجود ندارد است. همچنین اعتبار گواهينامه در صورت تخلف حادثه ساز
تمام مي‌شود.
برخی از منابع خبر هم گزارش کرده‌اند با وجود اینکه تمامی گواهینامه‌ها از
قدیم تا جدید در کامپیوترهای مراکز صدور گواهینامه ثبت می‌شود، اما تعویض،
المثنی یا صدور گواهینامه جدید تا امروز به صورت الکترونیکی کامل در نیامده
است . در واقع بروز اختلالات فنی مهندسی در سیستم‌‌های صدور الکترونیکی
گواهینامه مانع از شروع به کار رسمی این طرح در کشور شده است.
ريیس مرکز صدور گواهینامه پلیس راهور ناجا در گفت‌وگو با شبکه خبری شهر
الکترونیک می‌گوید: قطع و وصل شدن سیستم‌ها به دلیل اختلالات در شبکه مرکزی
باعث شده تا روند صدور گواهینامه الکترونیکی به کندی پیش رود.
سرهنگ رحیم رمضان آقایی، ريیس مرکز صدور گواهینامه پلیس راهور ناجا درباره
تجمیع گواهینامه‌های قدیمی برای الکترونیکی شدن با اعلام اینکه برای
هوشمندسازی آنها باید تمام اطلاعات در کارت ثبت شود می‌گوید: از اول دی‌ماه
این امر تحقق پیدا می‌کند و اطلاعات رانندگان در کارتی که به صورت
الکترونیک تعبیه شده ثبت می‌شود.
برآورد می‌شود حدود ۳۰ میلیون جلد گواهینامه قدیمی در کشور وجود داشته باشد
که بر اساس برآورد ريیس مرکز صدور گذرنامه با تجمیع آنها، شمار
گواهینامه‌های کشور به حدود ۲۰ میلیون جلد کاهش یابد. براساس گزارش‌های
منتشر شده از سوی پلیس راهنمایي و رانندگی گفته می‌شود تاکنون حدود 2
میلیون و ۶۰۰ هزار جلد گواهینامه هوشمند در کشور صادر شده است و قرار بود
از دی ماه امسال ابتدا گواهینامه‌های المثنی، تعویضی و جدیدالصدور در کشور
جمع شوند و به صورت الکترونیکی و هوشمند در آیند.
کارت هوشمند ملی
ارائه کارت ملی هوشمند به شهروندان کشور یکی از پروژه‌هاي بزرگ سازمان ثبت
احوال است. این پروژه که پیش از این توسط حوزه‌هاي مختلف پیگیری می‌شده در
دو سال گذشته به سازمان ثبت احوال کشور سپرده شده است.
به گفته مسوولان این سازمان، ارائه کارت ملی هوشمند در حال حاضر وارد مرحله
پایلوت شده است تا در نهایت حدود 700 تا 800 هزار کارت به شهروندان ارائه
شود تا در پایان فاز اصلی واگذاری این کارت هوشمند که مجهز به تراشه است،
اجرا شود. شروع فاز اصلی کار در نیم سال اول سال آینده (1391) یعنی فصل دوم
زده می‌شود. ذکر این نکته هم ضروری است که براساس برنامه پنجم توسعه ارائه
این کارت‌ها باید تا پایان برنامه واگذار شود.
همچنین گزارش‌های جدیدتر در خصوص وضعیت حال حاضر کارت‌ملی هوشمند حاکی از
این است که فاز اول اجرای پروژه به‌صورت پایلوت برای شهروندان استان قم در
نظر گرفته شده که جمعیت این استان در حدود یک میلیون نفر تخمین زده می‌شود.
براساس خروجی پروژه پایلوت و تجربه حاصل از آن، فاز دوم پروژه اجرا خواهد
شد که در این فاز صدور کارت برای شهروندان در سراسر کشور صورت خواهد گرفت.
ثبت‌نام از 10243 نفر براي دریافت کارت هوشمند ملی در 10 ایستگاه کاری در
محل دفاتر خدماتی تا پایان ساعات اداری فروردین‌ماه سال 89 انجام شده است.
کارت هوشمند سلامت
بعد از صحبت در خصوص ارائه پرونده الکترونیکی به شهروندان که هنوز به
سرانجام مشخصی نرسیده و در خصوص آن ابهامات گوناگونی مطرح است در چند سال
گذشته پای کارت هوشمند سلامت هم به میان آمده است. صدور كارت هوشمند سلامت
برای تمام بیمه‌شدگان تامین اجتماعی تا پایان 87، برنامه‌ای بود كه از سوی
سازمان تامین اجتماعی دنبال می‌شد.
مسوولان این سازمان در حالی از جایگزینی تدریجی این كارت به جای دفترچه
تامین اجتماعی خبر می‌دهند كه امكان موازی‌كاری این سازمان با وزارت بهداشت
كه طرح ایجاد پرونده سلامت الكترونیك ایرانیان را در دستور كار دارد از
سوی برخی كارشناسان مطرح می‌شود.
در خصوص ارائه کارت هوشمند سلامت گفته‌های گوناگونی شنیده می‌شود از جمله اینکه مرضيه
وحيد دستجردي، وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي ،چندي پيش، از اتصال پروژه
پرونده الکترونيکي سلامت به کارت هوشمند ملي خبر داده و گفته بود: در فاز
نهايي طرح پرونده الکترونيکي سلامت، کارت هوشمند ملي در جايگاه دفترچه بيمه
بيمار عمل خواهد کرد. به گفته وزير بهداشت، به اين ترتيب پرونده الكترونيك
سلامت، جزئي از كارت هوشمند ملي خواهد بود و كارت هوشمند ملي مي‌تواند به
عنوان دفترچه بيمه بيمار عمل كند.
در عين حال رحمت‌الله حافظي، مديرعامل پيشين صندوق تامين، چندي پيش، از
اجراي فاز نخست پروژه «كارت هوشمند سلامت» با استفاده از ظرفيت كارت
شناسايي ملي خبر داده و به ايسنا گفته بود: حتي پيش از صدور كارت هوشمند
ملي مي‌توان در گام نخست با استفاده از ظرفيت‌هاي كارت ملي غيرهوشمند كه
همه ايرانيان از آن برخوردار هستند، دفترچه‌هاي بيمه حذف و ارائه خدمت به
بيمه‌شدگان از طريق كارت شناسايي ملي را فراهم كرد.
حافظي درباره نحوه استفاده از كارت شناسايي ملي به جاي دفترچه بيمه، توضيح
داده بود: پزشك مي‌تواند با وارد كردن كد ملي بيمار به شبكه‌اي كه در
اختيار دارد، از پوشش بيمه‌اي فرد مطلع شود و بر اساس آن فرانشيز را دريافت
كند.
در چنين شرايطي ديگر نيازي به دفترچه بيمه نيست. وي همچنين، با اشاره به
اينكه تامين اجتماعي درصدد استفاده از ظرفيت كارت هوشمند ملي پس از
بهره‌برداري است، تاكيد كرده بود كه با بهره‌برداري از كارت هوشمند ملي، در
آينده بتوان فاز پايلوت اجراي كارت هوشمند سلامت را نيز اجرا كرد.
کارت هوشمند پایان خدمت
اما یکی دیگر از کارت‌های هوشمندی که این روزها زیاد در مورد آن صحبت
می‌شود ، کارت هوشمند پایان خدمت است. طرح تعویض کارت‌های معافیت و پایان
خدمت قدیمی با کارت هوشمند از تاریخ دهم دی ماه سال جاری آغاز شده است.
طرح تعویض کارت‌های پایان خدمت و معافیت قدیمی با کارت هوشمند به منظور
یکپارچه کردن کارت‌ها، ایجاد بانک اطلاعاتی و به روزرسانی اطلاعات افراد و
همچنین تسریع و تسهیل در ارائه خدمات به آنان به مرحله اجرا درآمده است. با
ارائه این کارت از مراجعات حضوری غیرضروری به سازمان وظیفه عمومی ناجا و
سردرگمی افراد کاسته خواهد شد، همچنین با داشتن چنین بانک اطلاعاتی صدور
کارت المثنی پایان خدمت و معافیت از خدمت نیز در کوتاه‌ترین زمان صورت
خواهد گرفت.براساس گزارش‌های منتشر شده در فاز نخست اجرای این طرح، کسانی
که از ابتدای سال 1388 به بعد کارت معافیت غیرهوشمند دریافت کرده‌اند از
10دی‌ماه 90 به مدت یک ماه مهلت دارند تا به دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی
(پلیس+10) مراجعه کرده و ضمن ارائه مدارک لازم و تحویل کارت قدیمی خود،
درخواست خود را برای دریافت کارت هوشمند به ثبت رسانده و رسید اخذ کنند.