خدمات مبتنی بر محتوا یا خدمات محتوای پیامکی که امروزه به‌جای خدمات ارزش‌افزوده در رسید مشترکان تلفن همراه درج و هزینه آن دریافت می‌شود، بار دیگر باعث شده صدای اعتراض برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی بلند شود. خدمات مبتنی بر محتوا در واقع به نوعی از ارسال پیامک‌های تبلیغاتی یا اطلاعرسانی از سازمان‌های دولتی یا خصوصی گفته می‌شود که همراه با دریافت هزینه ارسال آن پیامک از مشترکان است، به‌گونه‌ای که در هرماه با درج عنوان «خدمات مبتنی بر محتوا» رقم مشخصی از مشترک کسر می‌شود. اما اخیرا میزان شکایت کاربران از فعال شدن ناخواسته این خدمات باعث شده تا انتقادات در شبکه‌های اجتماعی بالا بگیرد و کاربران بسیاری را عصبانی کند.
فعال شدن ناخواسته خدمات پیامکی
اخبار مربوط به این موضوع زمانی بالا گرفت که اخیرا اپراتور همراه‌اول اقدام به ارسال پیامکی به مشترکان خود کرده و در آن لیست خدمات مبتنی بر محتوا را با اعلام کد، مشخص کرد. در انتهای این پیامک به مشترک اعلام می‌شود افراد پس از عضویت در سامانه همراه من که ملزم به تعیین یک رمز عبور است، می‌توانند از سرویس‌های فعال خود مطلع شوند.
بخشی از سرویس‌های فعال، خدمات مبتنی بر محتوا است که مشترکان می‌توانند با لغو کدهای فعال خود از پرداخت این هزینه که هرماه در قبض‌هایشان مشاهده می‌کردند، فارغ شوند. اما سال گذشته بود که با اوج‌گیری شکایت مشترکان از پرداخت این هزینه‌ها معاون سازمان تنظیم مقررات ارتباطات اعلام کرد به دستور وزیر ارتباطات به شکایت‌های مردمی در این زمینه رسیدگی می‌شود.
آنچه در آیین‌نامه مصوب شورای عالی فضای مجازی مشخص شده خدمات پیامکی به دو دسته تقسیم شده‌اند؛ خدمات پیامک انبوه که جنبه اطلاعرسانی و تبلیغاتی دارد و بدون درخواست مشترک ارسال می‌شود و هزینه‌ای برای مشترکان دربر نخواهد داشت؛ این پیامک‌ها پس از ارسال تحت‌نظارت وزارت ارشاد قرار خواهند گرفت.
دسته دوم پیامک‌های ارزش افزوده که امروزه به خدمات مبتنی بر محتوا تغییرنام داده است، به انتخاب مشترک خواهد بود و باید بابت آن هزینه پرداخت شود، تقسیم شده است و پیش از ارسال باید تحت‌نظارت وزارت ارشاد قرار گیرد و پس از دریافت مجوز، امکان استفاده از آن برای مشترکان ممکن خواهد بود.
در این پروسه اما بسیاری از مشترکان اعلام می‌کنند که هیچ‌گاه درخواست دریافت خدمات مبتنی بر محتوا نداده یا از فعال بودن آن بی‌خبر هستند و در همین بی‌خبری بارها هزینه‌هایی را پرداخت کرده‌اند که از چگونگی آن بی‌اطلاع بوده‌اند. برخی از کاربران نیز اخیرا برای رساندن اعتراض خود به وزیر ارتباطات از توییتر استفاده کرده‌اند.
«همراه‌اول تعرفه شبانه را حذف کرده و همچنین قیمت بسته اینترنت را دوبرابر کرده، از اینها گذشته شبکه آیو علاوه بر حق اشتراکی که از مشتری می‌گیرد روزی پنجاه تومان از سامانه پیامکی یا همان خدمات مبتنی بر محتوا شارژ می‌کند…. این را off کردیم تازه مشکلات بعدی شروع شد.» «آقای وزیر یک شرکت نیست، خیلی از نرم‌افزارهای موبایلی با همکاری همراه اول و ایرانسل این کار را می‌کنند به این صورت که وقتی شما نرم‌افزار رو نصب می‌کنید، کدی فرستاده می‌شود و بعدا بدون اطلاع شما روزانه خدمات مبتنی بر محتوا برای شما رد می‌شود! خیلی شیک و مجلسی دزدی می‌کنند.»
یک کاربر نیز به دیگران پیشنهاد داده که هر از چندگاهی از غیر فعال بودن گزینه خدمات مبتنی بر محتوا مطلع شوند. «هرچند وقت یک بار کد دستوری ۸۰۰#* رو با موبایلتون بگیرین و خدمات مبتنی بر محتوا که براتون فعال شده رو چک کنین و اگه نمیدونین چی هستن، غیرفعالشون کنین، گاهی به‌صورت سر خود خدماتی فعال می‌شه که براتون هزینه محاسبه می‌کنه.»
پاسخ چیست؟
اما پاسخی که همواره مسوولان اپراتورها درباره خدمات محتوای پیامکی می‌دهند این است که مشترکان از پولی بودن این پیامک‌ها اطلاع نداشته و در زمان دریافت خدمات از سازمان‌های مختلف به اختیاراقدام به عضویت در سامانه دریافت پیامک کرده‌اند. سال گذشته بود که اپراتور همراه اول پس از طرح شکایت‌های گسترده مشترکان در این زمینه ناگزیر به واکنش و صدور یک اطلاعیه شد. «با توجه به اینکه در روزهای اخیر تعدادی از مشترکان در برخی از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی از ویژگی‌های خدمات مبتنی بر محتوا اظهار بی‌اطلاعی کرده‌اند، جزئیات بیشتری از این خدمات ارائه می‌شود تا موجبات رفع ابهام کاربران تلفن‌همراه به‌وجود آید.»
خدمات مبتنی بر محتوا نام جدید خدمات ارزش افزوده است که فقط از سوی خود مشترک می‌تواند فعال شود.
خدمات مبتنی بر محتوا نام جدید خدمات ارزش افزوده است که فقط از سوی خود مشترک می‌تواند فعال شود. اخبار، بازی و سرگرمی، مسابقه، محتوای مذهبی، آموزشی، اطلاعرسانی، بهداشت و سلامت جزو خدمات مبتنی بر محتوا یا ارزش افزوده پیامکی قرار می‌گیرند و پیمانکار ارائه‌کننده خدمات محتوایی طرف قرارداد با اپراتور تلفن همراه قبل از شروع ارائه این خدمات، از طریق ارسال پیامک در مورد ارائه خدمات از مشترک سوال کرده و درصورت تایید مشترک، آن را فعال می‌کند. سرویس‌هایی همچون پیش‌بینی مسابقات و حمایت از تیم‌های ورزشی، دریافت جملات کوتاه، آزمون‌ها و دانستنی‌ها از جمله خدمات مبتنی بر محتوا محسوب می‌شوند.
اما مشترکان همراه اول می‌توانند با ارسال پیامک بدون متن به شماره ۸۰۰ یا شماره‌گیری کد۸۰۰#* (ستاره هشتصد مربع)، سرویس‌های محتوایی فعال خود را مشاهده و در صورت تمایل نسبت به قطع آنها اقدام کنند. همراه اولی‌ها در صورت بروز هرگونه خطا در فعال‌‌سازی یا غیرفعال‌‌سازی این سرویس‌ها می‌توانند از طریق خط همراه اول با شماره ۹۹۹۰ (به‌صورت رایگان) و با سایر خطوط با شماره ۹۱۲۹۹۹۰ تماس بگیرند. مشکل اما آنجاست که مشترکان بعد از لغو همه درخواست‌های مرتبط با ارسال تبلیغات یا خدمات مبتنی بر محتوا از طریق شماره‌گیری کد ۸۰۰#* بازهم شاهد دریافت این پیامک‌ها هستند. موضوعی که در نتیجه بلاتکلیفی از این وضعیت آزاردهنده بسیاری از مشترکان از پیگیری آن منصرف می‌شوند چراکه هیچ‌گاه پاسخ شفافی در قبال این تخلفات دریافت نکرده‌اند.
همراه اول در اطلاعیه پیشین خود درباره خدمات محتوای پیامکی هم اعلام کرد که: «خدمات دولت الکترونیک نیز جزو خدمات مبتنی بر محتوا محسوب شده ولی از طریق سامانه ۸۰۰#*فعلا قابل مشاهده نبوده و به‌علت موردی بودن دریافت این‌گونه خدمات، بیشتر کاربرانی که گمان می‌کنند هیچ سرویسی را فعال نکرده‌اند اما از این‌گونه خدمات استفاده کرده‌اند. به‌عنوان مثال سرویس‌هایی همچون «اعلام خلافی خودرو (با هزینه ۳۵۰۰ ریال)»، «اعلام وضعیت گواهینامه (با هزینه ۳۵۰۰ ریال)»، «استعلام تصادفات رانندگی (با هزینه۳۵۰۰ ریال)»، «پیگیری مرسولات پستی» و «خدمات شهرداری و سازمان ثبت» هزینه‌دار بوده و بسیاری از مشترکان از این موضوع بی اطلاع هستند.»
ناظر کجاست؟
آنچه مشخص است سازمان تنظیم مقررات رادیویی، سازمان ناظر بر رفتار و اقدامات اپراتورهای موبایل است که می‌تواند با عملکرد دقیق‌تر در این زمینه ابتدا شرایط اطلاعرسانی به مشترکان را از هزینه‌های جانبی فراهم کند و در ادامه با دریافت شکایت‌ها از بروز تخلف‌هایی که در سال‌های اخیر بارها اتفاق افتاده، جلوگیری کند. آنچه که هر از گاهی مشترکان را از وضعیت خدمات پولی اپراتورها آگاه می‌کند انتشار گزارش‌هایی است که رسانه‌ها بازتاب می‌دهند و انعکاس آن به دستگاه‌های مرتبط منجر به واکنش و پاسخگویی مقطعی می‌شود. به‌نظر می‌رسد سازمان ناظر بر عملکرد اپراتورها باید با شدت بیشتری اپراتورها را مجاب کند که نسبت به آگاه کردن مشترکان خود از هزینه‌هایی که می‌پردازند، اقدام کنند.