گوبولینوکس: انقلابی در مدیریت فایل‌های لینوکس که همه را شگفت‌زده کرد!

توزیع‌های لینوکس معمولاً بعد از امتحان چند مورد، شبیه به هم به نظر می‌رسند. اما یک توزیع قصد دارد نحوه مدیریت فایل‌ها در لینوکس را متحول کند. آیا استفاده از GoboLinux ارزشش را دارد؟

GoboLinux چیست؟ GoboLinux خود را یک “توزیع آزمایشی لینوکس” معرفی می‌کند. این توزیع رویکردی کاملاً متفاوت نسبت به سیستم فایل در مقایسه با سایر توزیع‌های لینوکس دارد.

نسخه 017.01 از GoboLinux در آوریل 2025 منتشر شد. این نه تنها اولین نسخه در تقریباً سه سال گذشته بود، بلکه با تغییر مدیریت همراه شد. هشام محمد، بنیانگذار پروژه، در وب‌سایت توزیع اعلام کرد که کناره‌گیری می‌کند و “مشعل را” به فیلیپ پوک می‌سپارد.

این پروژه از تلاش برای نصب نرم‌افزار در یک محیط محاسباتی مشترک دانشگاهی شروع شد. کاربران معمولاً اجازه نصب نرم‌افزار در سطح سیستم را در این نوع سیستم‌ها ندارند، اما می‌توانند برنامه‌ها را در دایرکتوری خانه خود نصب کنند. طبق FAQ پروژه، این فرصتی برای بازطراحی سلسله مراتب فایل لینوکس بود که با خرابی فایل سیستم در کامپیوتر هشام، انگیزه بیشتری پیدا کرد.

نیاز به بازسازی یک سیستم از صفر، الهام‌بخش بازاندیشی جاه‌طلبانه‌تری در مورد سلسله مراتب استاندارد یونیکس شد که لینوکس به ارث برده بود.

چه چیزی GoboLinux را متفاوت می‌کند؟ به جای سلسله مراتب استاندارد سیستم فایل با دایرکتوری‌های /bin و /home، هر برنامه سلسله مراتب فایل خاص خود را دارد. نسخه‌های مختلف یک برنامه، سلسله مراتب خود را درون این دایرکتوری خواهند داشت که با شماره نسخه از هم جدا می‌شوند. طبق گفته توسعه‌دهندگان، این نیاز به یک پایگاه داده مرکزی بسته را برطرف می‌کند. همچنین اجازه می‌دهد نسخه‌های مختلف یک بسته روی یک ماشین نصب شوند. این زمانی مفید است که یک برنامه به نسخه خاصی از یک کتابخانه نیاز دارد در حالی که برنامه دیگر نسخه متفاوتی را می‌خواهد. توسعه‌دهندگان می‌گویند این ویژگی به جلوگیری از تعارض نسخه‌ها کمک می‌کند.

نصب GoboLinux دریافت و نصب GoboLinux مشابه سایر توزیع‌های لینوکس است. شما فایل ISO را از وب‌سایت دانلود می‌کنید (و احتمالاً تورنت) و آن را روی رسانه مورد نظر استخراج می‌کنید.

هر بار که وارد رسانه زنده می‌شوید، در مورد چیدمان صفحه کلید از شما سؤال می‌شود. پس از آن، با یک پنجره کنسول مواجه می‌شوید. می‌توانید فقط از کنسول کار کنید یا می‌توانید با دستور “startx” یک محیط X با مدیر پنجره Awesome راه‌اندازی کنید. اگرچه اسماً یک مدیر پنجره کاشی‌ای است، تشخیص آن فقط با نگاه کردن دشوار است. پنجره‌ها را درست مثل یک محیط دسکتاپ استاندارد مدیریت می‌کند.

اگر می‌خواهید آن را نصب کنید، ابتدا باید درایو را پارتیشن‌بندی کنید. برنامه نصب این کار را انجام نمی‌دهد، اما GParted به طور مفیدی در نسخه زنده گنجانده شده است. من یک پارتیشن swap و یک پارتیشن ext4 برای ماشین مجازی خود اضافه کردم.

پس از آن، نصب‌کننده را از منو اجرا کردم. به چند سؤال مانند منطقه زمانی و بسته‌های مورد نظر پاسخ دادم، مثل سایر توزیع‌ها. نصب‌کننده بسته‌ها را نصب کرد و سپس سعی کرد بوت‌لودر GRUB را نصب کند. این معمولاً بخشی از نصب است که من مشکلی با آن ندارم، زیرا GRUB یک برنامه بالغ است. نصب به نظر می‌رسید گیر کرده است و در مرحله تولید منو متوقف شد. بررسی کردم که همه چیز را درست انجام داده‌ام، اما همچنان این مشکل را داشتم.

تصمیم گرفتم هرگونه تلاش برای نصب را رها کنم و فقط از محیط زنده برای تست این توزیع استفاده کنم. واقعاً می‌خواستم ببینم چطور در عمل کار می‌کند. نمی‌دانم اجرا از یک ماشین مجازی چه تأثیری داشته است، اما نمی‌خواستم ببینم آیا تلاش برای نصب روی سخت‌افزار واقعی شکست می‌خورد یا نه. خطرات روی سخت‌افزار واقعی بیشتر است.

اگر کار می‌کرد، برنامه نصب مناسبی می‌بود.

استفاده از GoboLinux چگونه است؟ به جز مشکلات نصب، استفاده از GoboLinux بسیار دلپذیر بود. پس‌زمینه یک تصویر علمی-تخیلی با فریم‌وایر است که یادآور Tron به نظر می‌رسد.

همانطور که قبلاً ذکر شد، دسکتاپ پیش‌فرض Awesome است (این اسمش است، اگرچه واقعاً دسکتاپ خوبی است). این یک مدیر پنجره پویاست که از عناصر مدیرهای پنجره کاشی‌ای و مدل دسکتاپ استاندارد پشتیبانی می‌کند. در نگاه اول، به نظر می‌رسید بیشتر به سمت دومی متمایل است. این برای من خوب است، زیرا هرگز به مزایای ادعا شده مدیرهای پنجره کاشی‌ای متقاعد نشده‌ام.

GoboLinux با چندین برنامه از پیش نصب شده در نسخه زنده خود می‌آید. Mozilla Firefox مرورگر است، و سیستم با ویرایشگر عکس RawTherapee و همچنین ویرایشگر صوتی Audacious همراه است. Vim ویرایشگر پیش‌فرض است که اتفاقاً ویرایشگر مورد علاقه من هم هست. مفید بودن GoboLinux از همان ابتدا در نسخه زنده، مشکلات نصب قبلی را جبران می‌کند.

نشانه دیگری که این یک توزیع برای کاربران حرفه‌ای است این است که وقتی یک پنجره ترمینال باز کردم، شل zsh به جای Bash استاندارد بود. این عنصر دیگری است که دوست داشتم. این شل مورد علاقه من است، به خصوص با سفارشی‌سازی‌های Oh My Zsh!. توسعه‌دهندگان در اینجا برای من امتیاز خوبی کسب کردند.

فقط با تنظیمات پیش‌فرض، می‌توانید اعتبار گیک بودن جدی کسب کنید.

همانطور که قبلاً ذکر شد، تفاوت چشمگیر با سایر توزیع‌ها، طرح سیستم فایل است. برنامه‌ها تمام فایل‌های خود را زیر سلسله مراتب /Programs دارند، و کتابخانه‌ها زیر سلسله مراتب /Libraries قرار دارند. ممکن است تعجب کنید که برنامه‌های شخص ثالث چگونه اجرا می‌شوند، زیرا طرح سیستم فایل لینوکس یک استاندارد دوفاکتو است؟

پاسخ ساده است. مکان‌هایی که برنامه‌ها انتظار دارند، مانند /usr/bin، از لینک‌های نمادین به مکان‌های واقعی آنها در سیستم فایل استفاده می‌کنند.

نصب برنامه‌ها با GoboLinux مانند سایر توزیع‌های مدرن لینوکس، GoboLinux شامل یک مدیر بسته به نام Compile است.

همانطور که از نام آن پیداست، Compile با بسته‌های منبع سروکار دارد، نه باینری‌ها. باز هم، این بخشی از جذابیت GoboLinux برای کاربران حرفه‌ای است. کامپایل بسته‌ها از منبع می‌تواند زمان زیادی ببرد، بسته به اینکه برنامه چقدر بزرگ است و ماشین شما چقدر قدرتمند است.

کامپایل در دهه 90 روش استاندارد نصب نرم‌افزار در سیستم‌های لینوکس بود، اما با افزایش اندازه برنامه‌ها، امروزه برای استفاده‌های معمولی کمتر عملی است. با درک این موضوع، بسته‌های باینری در دسترس هستند. آنها به جای فرمت‌های بسته مانند RPM یا DEB در فایل‌های tar فشرده با gzip بسته‌بندی شده‌اند.

Compile در محیط زنده هم کار می‌کند. من آن را با نصب یک نسخه منبع از Vim تست کردم (شما Compile را در ترمینال با C بزرگ اجرا می‌کنید):

Compile vim

کاربران همچنین می‌توانند “دستورالعمل‌های” سفارشی برای Compile ارسال کنند تا برنامه‌ها را به روش خاصی نصب کنند.

آیا باید از GoboLinux استفاده کنید؟ کاربران فنی لینوکس که توزیع‌های حداقلی‌تر را دوست دارند، حداقل باید نسخه زنده را امتحان کنند. این روش جالبی برای مشاهده سیستم فایل است.

مشکل نصب که قبلاً ذکر شد ممکن است به دلیل یک باگ آخر وقت باشد، اما باعث می‌شود در توصیه آن محتاط باشم.

آنچه درباره GoboLinux انقلابی بود، در دنیای لینوکس کمتر آزمایشی و بیشتر منطقی می‌شود. Flatpak و بسته‌های بحث‌برانگیز Snap در اوبونتو یک برنامه را در یک سلسله مراتب سیستم فایل یکپارچه می‌کنند. virtualenv و Conda به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند محیط‌های ایزوله برای یک پروژه واحد ایجاد کنند و ابزارهای مورد نیاز خود را از بقیه سیستم جدا کنند. Docker استقرار برنامه‌های کانتینری را در سرورها روتین کرده است. مهم‌تر از همه، این راه‌حل‌ها نیازی به تعویض کل سیستم عامل زیربنایی ندارند.

یک برنامه ایزوله در دنیای یونیکس هم چیز جدیدی نیست. ساخت “زندان‌ها” برای ایزوله کردن فایل‌های یک برنامه از بقیه سیستم فایل مدت‌هاست که در دنیای BSD یک عمل رایج است. VMS ممکن است حتی از هر سیستم شبه یونیکس فراتر رود، با نسخه‌بندی خودکار فایل‌های جداگانه.

به نظر می‌رسد بقیه دنیای فناوری در حال رسیدن به ایده‌های GoboLinux هستند، اما این باعث می‌شود برجسته شدن آن سخت‌تر شود. سرعت کندتر توسعه به نظر می‌رسد آن را بیشتر شبیه یک نمایش فنی می‌کند تا یک توزیع برای استفاده جدی، اما اگر تغییر در مدیریت به معنای انتشار نسخه‌های بیشتر باشد، ممکن است به عنوان جایگزینی برای توزیع‌های بزرگ ظهور کند.

اگر درباره GoboLinux کنجکاو هستید، می‌توانید به صفحه دانلود آنها بروید تا یک تصویر زنده دریافت کنید.

کاوش در GoboLinux سرگرم‌کننده است، اما ممکن است برای استفاده معمولی با یک توزیع استاندارد بهتر باشید. اگر به نسخه‌های خاصی از نرم‌افزار نیاز دارید، مثلاً برای توسعه، می‌توانید محیط‌های دیگر ذکر شده را نصب کنید تا همزمان یک سیستم پایه پایدار و بسته‌های جدیدتر داشته باشید.