گنوم ۴۹ به اولین مرحله آلفای خود رسیده و به ما نگاهی اولیه به آنچه برای انتشار کامل در سپتامبر امسال تدارک دیده شده، می‌دهد. در حالی که در کل پروژه شاهد افزایش کیفیت و صیقل خوردن هستیم، اما تغییری که بیشتر از همه جلب توجه می‌کند، حرکت جدی پروژه به سمت آینده‌ای است که فقط بر پایه Wayland خواهد بود.
در این نسخه، نشست (Session) گنوم روی X.Org حالا به طور پیش‌فرض در بخش‌های کلیدی مثل GDM (مدیر ورود به سیستم گنوم) و gnome-session غیرفعال شده است. البته باید روشن کنم که برنامه‌های قدیمی X11 شما ناگهان خراب یا غیرقابل استفاده نمی‌شوند؛ لایه سازگاری XWayland همچنان باقی مانده است.
بر اساس گفته‌های توسعه‌دهندگان توزیع (دیترو)، دلیل این حذف این است که نگهداری گنوم روی X11 به یک بار اضافه تبدیل شده و نسبت به نسخه مبتنی بر Wayland، آزمایش‌های بسیار کمتری روی آن انجام می‌شود. حذف کامل X11 قرار است در نسخه گنوم ۵۰ به پایان برسد.
برنامه‌های قدیمی با جایگزین‌های مدرن‌تر که بر پایه GTK4 هستند جایگزین می‌شوند. مثلاً پخش‌کننده ویدئویی Totem رسماً با Showtime جایگزین شده است؛ ما در ماه مه درباره این تغییر گزارش داده بودیم. حالا Showtime پس از گذراندن دوره انکوباتور گنوم، به مجموعه برنامه‌های اصلی پیوسته است.
جایگزین‌های دیگری هم وجود دارند، مثلاً برنامه Papers جایگزین نمایشگر اسناد Evince شده و یک برنامه Manuals جدید هم برای Devhelp معرفی شده است. در برنامه‌هایی که توزیع همراه خود دارد نیز شاهد بهبودهای زیادی هستیم. مرورگر وب گنوم یعنی Epiphany هم بازطراحی اساسی برای نوار آدرس خود داشته است.
حتی ماشین حساب ساده گنوم هم ارتقاء چشم‌گیری داشته؛ حالا می‌تواند جایگشت‌ها و ترکیب‌ها را محاسبه کند و حتی بزرگ‌ترین مقسوم مشترک را نیز پیدا کند. مدیر فایل Nautilus حالا برای نمایش فایل‌های مخفی از شفافیت (transparency) استفاده می‌کند. برای برنامه‌نویسان، گنوم بیلدر حالا از پروژه‌های Arduino پشتیبانی می‌کند.
در پشت صحنه، Mutter که مدیر پنجره گنوم است، به‌روزرسانی‌هایی داشته تا نمایشگرهای منطقی پایدارتر شوند و شتاب‌دهی تاچ‌پد به‌درستی هنگام راه‌اندازی اعمال شود.
لودر تصویر جدیدی به نام Glycin که با زبان Rust نوشته شده، حالا به صورت پیش‌فرض روی لینوکس فعال است و لیست عظیمی از فرمت‌ها را برای ذخیره و رمزگذاری، از JPEG تا WebP، پشتیبانی می‌کند. این موضوع به امنیت حافظه و ایزوله‌سازی بهتر هم کمک می‌کند. همچنین یک SDK برای Mutter معرفی شده که کار توسعه‌دهندگانی که می‌خواهند ابزارهایی بر پایه آن بسازند را ساده‌تر می‌کند.