ویندوز ۱۰ به پایان دوره پشتیبانی اصلی خود نزدیک می‌شود و در حالی که گزینه‌هایی برای تمدید این دوره با پرداخت هزینه یا ثبت‌نام در سرویس‌های پشتیبان‌گیری ابری تنظیمات کامپیوتر توسط مایکروسافت وجود دارد، صدها میلیون کاربر اکنون باید تصمیم بگیرند. این تصمیم‌گیری حول این موضوع می‌چرخد که آیا باید با سیستم‌عامل فعلی خود بمانند، به ویندوز ۱۱ ارتقا دهند یا به طور کامل به یک سیستم‌عامل غیر مایکروسافتی مهاجرت کنند. حالا که در چنین دوراهی‌ای قرار داریم، شاید زمان آن رسیده باشد که یک موضوع مهم را دوباره بررسی کنیم: داده‌های تله‌متری (Telemetry) که ویندوز از شما جمع‌آوری می‌کند.
خبر خوب این است که اگر بین ویندوز ۱۰ و ویندوز ۱۱ از نظر مقدار داده‌هایی که درباره شما جمع‌آوری می‌شود سردرگم هستید، می‌توانید مطمئن باشید که هر دو سیستم‌عامل دقیقا به یک اندازه داده جمع‌آوری می‌کنند. هم ویندوز ۱۰ از نسخه ۱۹۰۳ به بعد و هم ویندوز ۱۱، سیاست‌های یکسانی در مورد تله‌متری دارند.
مایکروسافت جمع‌آوری داده‌های شخصی را به دو دسته تقسیم می‌کند: الزامی و اختیاری. ابتدا با داده‌های الزامی شروع می‌کنیم که شرکت مایکروسافت می‌گوید برای حفظ امنیت و به‌روزرسانی محصولات و خدمات خود و همچنین ارائه اتصال یکپارچه به سرویس‌های ابری (در صورت نیاز) ضروری است.
داده‌های الزامی
در برخی موارد، داده‌های الزامی فقط زمانی جمع‌آوری می‌شوند که کاربر از یک سرویس مرتبط استفاده کند و به آن داده‌های الزامی سرویس گفته می‌شود. مثلا تجربه‌ای متصل در ویندوز مانند Find My Device (یافتن دستگاه من)، زمانی که کاربر بخواهد از آن استفاده کند، داده‌های مکانی را جمع‌آوری می‌کند. فهرست کامل تجربه‌های متصل مبتنی بر فضای ابری در ویندوز عبارت است از:
- تاریخچه فعالیت‌ها (Activity History)
- کلیپ‌برد ابری (Cloud Clipboard)
- فرهنگ لغت سفارشی (Custom Dictionary)
- تاریخ و زمان (برای سرویس Windows Time)
- بهینه‌سازی تحویل (برای دریافت به‌روزرسانی‌های ویندوز)
- رمزگذاری دستگاه (Device Encryption)
- ایموجی (Emoji)
- کنترل چشم (Eye Control)
- ایمنی خانواده (Family Safety)
- یافتن دستگاه من (Find My Device)
- شروع کار (Get Started)
- سرویس‌های مکانی (Location services)
- Microsoft Defender SmartScreen
- Phone Link
- کنترل هوشمند برنامه (Smart App Control)
- سرویس عیب‌یابی (Troubleshooting service)
- تایپ صوتی (Voice typing)
- پشتیبان‌گیری ویندوز (Windows backup)
- برنامه Windows Insider
- امنیت ویندوز (Windows Security)
- جستجوی ویندوز (Windows Search)
- Windows Spotlight
- ویجت‌ها (Widgets)
اگر از هر یک از این تجربه‌های متصل استفاده کنید، مایکروسافت داده‌های بیشتری درباره دستگاه شما جمع‌آوری می‌کند و آن را به عنوان سرویس الزامی ضروری دسته‌بندی می‌کند. این اطلاعات ممکن است شامل جزئیات احراز هویت، گواهینامه‌ها، جزئیات پیکربندی، راه‌اندازی دستگاه، داده‌های لایسنس و تله‌متری شبکه باشد. ایده این است که اگر کاربر از یک سرویس متصل استفاده کند، باید با جمع‌آوری این داده‌ها موافقت کند؛ مایکروسافت می‌گوید این موضوع برای ارائه خدمات لازم “حیاتی” است. همچنین توجه داشته باشید که مشتریان سازمانی کنترل دقیق‌تری روی داده‌هایی که هنگام استفاده از برخی سرویس‌های ضروری به مایکروسافت ارسال می‌شود دارند، اما مصرف‌کنندگان عادی چنین امکانی ندارند.
علاوه بر این، ویندوز برخی داده‌ها را نیز جمع‌آوری می‌کند که به عنوان داده‌های عیب‌یابی الزامی طبقه‌بندی می‌شوند. مایکروسافت ادعا می‌کند این حداقل اطلاعاتی است که برای پایدار نگه‌داشتن سیستم‌عامل و خدمات مرتبط لازم است. این داده‌ها به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- داده‌های اتصال و پیکربندی دستگاه: جزئیاتی درباره دستگاه، پیکربندی و قابلیت‌های اتصال آن. برای مثال اطلاعات درباره سازنده (OEM)، نوع پردازنده، پیکربندی حافظه، شبکه و تجهیزات جانبی.
- داده‌های عملکرد محصول و سرویس: جزئیاتی درباره سلامت دستگاه یا سرویس. برای مثال گزارش‌های خطا و اطلاعات مربوط به پایداری سیستم‌عامل و سرویس‌ها.
- داده‌های نصب و موجودی نرم‌افزار: جزئیاتی درباره نصب و به‌روزرسانی نرم‌افزار. برای مثال نسخه سیستم‌عامل، به‌روزرسانی‌های نصب‌شده، پیکربندی‌ها و فهرست برنامه‌ها و درایورهای نصب‌شده.
داده‌های اختیاری
کاربران ویندوز ۱۰ و ۱۱ این امکان را دارند که اگر بخواهند، داده‌های بیشتری برای مایکروسافت ارسال کنند. مایکروسافت معتقد است دریافت این داده‌های اضافی برای عیب‌یابی و بهبود تجربه کاربری مفید است، اما الزامی نیست. مایکروسافت راهنمایی اختصاصی برای داده‌های عیب‌یابی اختیاری در دسته‌بندی سرویس‌ها و تجربه‌های متصل دارد، اما این داده‌ها به طور کلی در ۶ دسته قرار می‌گیرند:
- داده‌های تاریخچه مرور: فعالیت مرورگر، تاریخچه جستجو و تغییرات پیکربندی مرورگرهای مایکروسافت
- داده‌های اتصال و پیکربندی دستگاه: جزئیات دقیق‌تر نسبت به بخش الزامی
- داده‌های دست‌نویسی، تایپ و گفتار: نمونه‌هایی از دیکته، تایپ و دست‌نویسی، به همراه جزئیات تبدیل ورودی به متن
- داده‌های عملکرد محصول و سرویس: جزئیات دقیق‌تر نسبت به بخش الزامی
- داده‌های استفاده از محصول و سرویس: فعالیت برنامه‌ها، از جمله باز کردن برنامه‌ها و آمار استفاده از سیستم‌عامل و سرویس‌ها
- داده‌های نصب و موجودی نرم‌افزار: جزئیات دقیق‌تر نسبت به بخش الزامی
انتخاب‌های شما
همان طور که قبلاً گفته شد، مشتریان سازمانی و مدیران IT کنترل بیشتری روی داده‌هایی که به مایکروسافت ارسال می‌شود دارند؛ اما مصرف‌کنندگان عادی چنین امکانی ندارند. در حالی که کاربران حرفه‌ای ممکن است با ترفندهای شبکه بتوانند راهکارهایی پیدا کنند، کاربران معمولی دانش یا انگیزه کافی برای این کار را ندارند.
بنابراین، مهم است که بدانید چه انتخاب‌هایی دارید. هم در ویندوز ۱۰ و هم ویندوز ۱۱ می‌توانید به بخش تنظیمات > حریم خصوصی > عیب‌یابی و بازخورد (Settings > Privacy > Diagnostics and feedback) بروید و تعیین کنید چه مقدار داده برای مایکروسافت ارسال شود. همان‌طور که توضیح داده شد، دو گزینه اصلی برای داده‌های عیب‌یابی وجود دارد: الزامی و اختیاری. اگر نسبت به حفظ حریم خصوصی حساس هستید، بهتر است فقط گزینه الزامی را انتخاب کنید. امکان غیرفعال کردن کامل ارسال داده‌های تله‌متری وجود ندارد.
اگر کمی پایین‌تر بروید، گزینه‌هایی برای دست‌نویسی، تایپ و تجربه‌های شخصی‌سازی شده (تبلیغات، شخصی‌سازی و غیره) هم می‌بینید که می‌توانید بر اساس علاقه خود آن‌ها را فعال یا غیرفعال کنید.
در نهایت، ابزار بسیار مهمی به نام Diagnostic Data Viewer وجود دارد. در همان صفحه تنظیمات بخشی با عنوان مشاهده داده‌های عیب‌یابی (View diagnostic data) خواهید دید. اگر این گزینه را فعال کنید، هر داده الزامی یا اختیاری که برای مایکروسافت ارسال می‌شود، در این ابزار قابل مشاهده خواهد بود. فعال‌سازی این گزینه تا ۱ گیگابایت از فضای هارد شما را اشغال می‌کند، اما به شما این امکان را می‌دهد که اگر به اندازه کافی با تکنولوژی آشنا هستید، تصمیمات آگاهانه‌تری درباره حریم خصوصی خود بگیرید.
در پایان، همه چیز به میزان اهمیت حریم خصوصی برای شما و میزان اعتمادتان به مایکروسافت بستگی دارد. کاربر معمولی شاید نداند یا برایش مهم نباشد که رایانه‌اش چه داده‌هایی برای مایکروسافت ارسال می‌کند، اما خوب است که مایکروسافت برای کسانی که به این موضوع اهمیت می‌دهند، مستندات عمومی گسترده‌ای ارائه کرده است.