سال‌ها
قبل که برنامه‌نویسی را شروع کردم، زبان بیسیک ابتدایی‌ترین زبان
برنامه‌نویسی بود که در آن موقع وجود داشت. نسخه 1,1 صفحه‌ای مشکی داشت و
دکمه‌های LIST، RUN و Load آن را هنوز به‌یاد دارم. البته، در آن زمان
کودکان و نوجوانان کمی به برنامه‌نویسی علاقه داشتند و اغلب با آتاری و
کومودور کار مي‌کردند. امروزه، در قرن بيست‌ويكم اوضاع به کلی تغییر كرده
است. سن برنامه‌نویسان مبتدی به حداقل ده سال رسیده و با ورود به دنیای
اینترنت سطح علمی و فنی کودکان نیز بالاتر رفته است.
کار
کردن با زبان‌های برنامه‌نویسی مانندVB، سي‌شارپ و جاوا هم آن‌چنان برای
کودکان آسان نیست (البته منظور از کودکان گروه سنی هشت تا دوازده سال است).
از این رو، ابزارهای برنامه‌نویسی جدیدی برای برنامه‌نویسان بسیار مبتدی
تولید شده که در این يادداشت به معروف‌ترین آن‌ها اشاره مي‌شود.
Karel
www.cs.mtsu.edu/~untch/karel
یکی
از آسان‌ترین زبان‌هاي برنامه‌نویسی Karel است که ممکن است با آن آشنايي
داشته باشيد. این زبان برای کنترل روباتی به نام Karel است. برای آشنایی
دانش آموزان مبتدی به مبانی برنامه‌نویسی این زبان یکی از بهترین ابزار
است. این زبان از شش فانکشن ساده به نام‌هاي TurnOn، Move، TurnLeft،
PickBeeper، PutBeeper و TurnOff برای عملکردهای اصلی حرکت روبات استفاده
مي‌کند و Syntax آن شبیه زبان C است. نکته قابل توجه این‌که حتی مي‌توان
برنامه‌اي را که نوشته‌ایم، اشكال‌زدايي يا Debag کنیم.
Scratch
www.scratch.mit.edu
ابزار
جالب دیگری که برای برنامه‌نویسان مبتدی و کودکان تهیه شده Scratch نام
دارد. این ابزار محیط گرافیکی مهیجی رابرای کودکان برنامه‌نویس فراهم کرده
است که با آن مي‌توان انیمیشن، بازی و حتی کارهای خلاقانه انجام داد.
StageCast
www.stagecast.com/creator.html
يك
ديگر از ابزارهاي بسيار جذاب ديگر Stage cast است كه برنامه‌نويسان كوچك
مي‌توانند از آن استفاده كنند. اين ابزار باعث افزایش خلاقیت و توسعه فکر
کودکان مي‌شود. البته، این ابزار به سادگی Karel نیست و بیشتر برای سرگرمی
کودکان استفاده مي‌شود، زيرا استفاده از ابزارهای تصویری و محیط‌هاي آماده
نمی‌تواند آموزش خوبی برای برنامه‌نویسی به معنای کد نویسی داشته باشد. اما
به طور کلی مي‌تواند شروع خوبی برای کودکان جهت آشنایی با مبانی کامپيوتر و
خلاقیت تولید یک بازی یا انیمیشن ساده باشد.
Phrogram
www.phrogram.com
ابزار
دیگری که از تمامی ابزارهای قبلی کارا‌تر است Phrogram است. از قابلیت‌هاي
خوب برنامه‌نویسی این ابزار مي‌توان به نوع برنامه‌نویسی که Procedural
دارد، اشاره كرد. همچنین این زبان توابع کتابخانه‌اي ساده و قابل دسترس
خوبی دارد و حتی مي‌توان توابع دیگری را نیز به آن اضافه كرد. برخورداري از
يكIDE یا محیط کد‌نویسی به‌نسبت خوب این ابزار نیز از دیگر قابلیت‌هاي آن
است که برنامه‌نویسان مبتدی را به سوی خود‌مي‌کشد. حتی مي‌توان در این زبان
ورودی و خروجی فایل را تعریف کرد و از توابع ریاضی آماده استفاده کرد.
در
این ابزار مي‌توانید از Helpهاي گسترده استفاده کنید و برنامه‌هاي مبتدی
مانند پازل، کلیپ تصویری و... بسازید. البته، برای سنین کم این برنامه
توصیه نمی‌شود، زيرا برای کار کردن با این نرم‌افزار دانستن مبانی ریاضی،
الگوریتم و توابع لازم است.
AutoHotKey
www.autohotkey.com
ابزارهای
برنامه‌نویسی دیگری مانند AutoHotKey نیز برای نوشتن ماکروهای ساده ویندوز
وجود دارد که مي‌تواند برای مبتدیان مفید باشد، اما به اندازه Phrogram
پیچیدگی ندارد و نمی‌تواند مبانی برنامه‌نویسی را به مبتدیان بیاموزد.
اگر
چه ابزارهایی که به آن اشاره شد مي‌تواند برای شروع مفید باشد، اما در
ادامه راه براي نوجواناني كه مهارت اوليه را پشت سر گذاشته‌اند،گزينه‌هاي
مختلفي وجود دارد؛ زبان‌هایی مانند Phython و Perl زبان‌هاي قدرتمندي هستند
که پایه‌گذار خوبی برای برنامه‌نویسی محسوب مي‌شوند. البته برای كار در
سنین نوجوانی و پس از آن. پس از این زبان،LISP مي‌تواند برای شروع کار
مبتدیان زبان برنامه‌نویسی بهتری باشد.
از
طرف دیگر Visual Basic که هم اکنون چندین و چند نسخه جدید به بازار ارائه
داده به نظر زبان مناسب دیگری برای مبتدیان برنامه‌نویسی است که مي‌تواند
در یادگیری مبانی برنامه‌نویسی مفید باشد. اين گروه پس از یادگیری این
زبان مي‌توانند به زبان‌هاي گوناگون و متنوعي مانند Visual Basic.NET (که
مبانی اولیه آن تقريباً مشابه VB است)، مهاجرت کنند و برنامه‌نویس
حرفه‌اي شوند.