این روزها بحث درباره حضور شرکتهای تکنولوژی و اینترنتی در بازارهای سهام و
بورس حسابی داغ شده است. در واقع اخیرا این موضوع در حال تبدیل شدن به یک
اپیدمی در میان این شرکتهاست. عرضه سهام در بورس برای اولین بار (IPO) در
شرکتهای اینترنتی اما بیشتر شبیه به حرکت اتوبوسهای شهری است؛ مدتها یا
شاید سالها برای رسیدنش منتظر ماندهایم و سپس در یک لحظه سر و کله چندین
شرکت با هم پیدا میشود.
بعد از سالها سکون و رکود در بازار IPO برای شرکتهای تکنولوژی، حالا این
بازار جان دوبارهای در بورسهای آمریکا پیدا کرده است. شرکت LinkedIn که
یک شبکه اجتماعی برای کاربران حرفهای است، ماه گذشته سهامش را در بورس
اوراق بهادار نیویورک عرضه کرد. ارزش این شرکت در پایان اولین روز معامله
به 8/8 میلیارد دلار رسید که این میزان 572 برابر سود LinkedIn در سال
میلادی گذشته بود. این موضوع توجه بسیاری از شرکتهای اینترنتی را به خودش
جلب کرده است تا جایی که حالا تعدادی از این شرکتها مانند Groupon عرضه
کننده بن و کوپنهای آنلاین و Pandora Media یک شرکت رادیو اینترنتی، برای
پیوستن به این جنبش صف کشیدهاند.
این روند آنقدر سریع در حال رشد است که کارشناسان پیش بینی کردهاند بعضی
شرکتهای کوچک مانند Zynga که تولید کننده بازیهای آنلاین جنجالی و پر
طرفداری مانند FarmVille است، نتوانند به این زودیها خودشان را به این موج
برسانند.
این در حالی است که رشد شرکتهای اینترنتی مانند Zynga که وابستگی زیادی به
تعداد کاربرانشان دارند، همراه با افزایش تعداد کاربران تضمین میشود و به
این ترتیب انتظار میرود شانس خوبی برای حضور در بازار سهام داشته باشند.
با این اوصاف شرکتهای اینترنتی در چین، روسیه و کشورهای بزرگ دیگر برای
پیوستن به این موج و عرضه سهام خودشان در بورسهای آمریکا تلاش زیادی
میکنند.
تنها مدت کمی بعد از ورود جالب توجه و جنجالی شرکت LinkedIn به بورس که
قیمت سهام آن را به بیش از دو برابر رساند، بزرگترین موتور جستوجوی
اینترنتی روسیه به نام Yandex هم سهامش را در بازار اوراق بهادار نیویورک
عرضه کرد. نکته جالب توجه این بود که قیمت سهام شرکت Yandex در پایان اولین
روز معامله تا بیش از 50 درصد هم افزایش پیدا کرد.
این استقبال دور از انتظار از عرضه سهام شرکتهای اینترنتی در روز اول و
رشد صعودی قیمت سهام آنها در اولین معاملات حالا نگرانیهایی را درباره
ایجاد یک حباب اینترنتی جدید که در حال شکل گیری است، به وجود میآورد.
به این ترتیب است که این روزها بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که این
حباب اینترنتی جدید میتواند چگونگی ارزشگذاری شرکتهای اینترنتی را تحت
تاثیر قرار داده و به دنبال آن فضای جنجالی را در میان این شرکتها ایجاد
کند.
بعضی معتقدند دلیل اینکه ارزش و قیمت احتمالی شرکت Groupon (که در آخرین
تخمین برابر 15 میلیارد دلار بوده است) این روزها حسابی جنجالی و بحث
برانگیز شده است، آغاز شکلگیری همین حباب اینترنتی جدید است.
Groupon که به عقیده طرفدارانش «سریعترین شرکت در روند رشد تا حالا» است،
توانسته یک مفهوم ساده را به یک ماشین پولسازی تبدیل کند.
مشتریان این شرکت به تدریج برای دریافت عرضههای جدید این شرکت ثبتنام میکنند.
شرکت Groupon هم همزمان چاشنی این فرآیند را زیاد کرده و اعلام میکند
تعدادی عرضه ویژه سهام دارد که تنها در صورت پذیرهنویسی تعداد کم اما
مطمئنی از افراد منقضی نمیشود.
این کار افراد را مجبور میکند تا دوستان و اطرافیانشان را برای استفاده از خدمات مختلف شرکت Groupon متقاعد کنند.
به این ترتیب Groupon نیمی از پولی را که از مشتریانش میگیرد برای بقای تجارتش که در واقع ارائه کالا و خدمات است، نگه میدارد.
سال گذشته درآمد این شرکت برابر 713 میلیون دلار بود، اما درآمد آن در
اولین فصل از سال 2011 برابر با 645 میلیون دلار بود که این روند رشد از
نظر کارشناسان واقعا برای یک شرکت ایدهآل است.
اگر چه عمر فعالیت شرکت Groupon به سه سال هم نمیرسد، اما این شرکت در حال
حاضر در 43 کشور مختلف جهان فعالیت میکند و بیش از 83 میلیون نفر کاربر
دارد.
با این همه اما بعضی فعالیتهای غیرمجاز این شرکت باعث شده است تا 390
میلیون دلار در سال 2010 و 103 میلیون دلار در اولین فصل سال 2011 ضرر
بدهد؛ موضوعی كه از نظر منتقدان و کارشناسان دور نماند.
با این حال اما این شرکت در زمان ترغیب سرمایهگذاران به سرمایهگذاری در
این شرکت و عرضه سهامش در بورس برای اولین بار سعی کرد که توجه آنها را به
نقاط قوت Groupon مانند سرمایه در گردش، درآمد و سود آن در سالهای گذشته
جلب کند.
«اندرو ماسون» ريیس Groupon در نامهای به سهامداران این شرکت نوشت: «مسیر
موفقیت پر از پیچ و خم و ناهمواریهای مختلف است. حالا ما از اینکه شما با
آگاهی از این مشکلات و سختیها به ما پیوستهاید، از شما متشکریم.»
با این همه حالا سوالی که بهوجود میآید این است که چطور باید ضرر و زیان یک شرکت تازه وارد به صنعتی جدید را ارزیابی کرد.
در همین راستا گروه مشاوران و متخصصان PwC به تازگی شرکتهای اینترنتی را بر اساس «ارزش هر کاربر» رتبهبندی کردهاند.
این کار در واقع به دلیل وابستگی مستقیم این شرکتها به تعداد کاربرانشان
انجام شده است و در آن شرکتهای اینترنتی بر اساس تعداد کاربرانشان به صورت
تخمینی ارزشگذاری شدهاند.
در این رتبهبندی شرکت Groupon امتیاز خوبی بهدست آورد اما با این حال در
پایین شرکتهای دیگری مانند Facebook و Renren که یک شبکه اجتماعی چینی
است، قرار گرفت.
اما بسیاری معتقدند چنین معیارهایی نمیتواند ریسک سرمایهگذاری در شرکتهایی مانند Groupon را مشخص کند.
این شرکت بیش از 83 میلیون نفر کاربر دارد اما تنها 16 میلیون نفر از آنها اقدام به خرید سهام این شرکت کردهاند.
موفقیت این شرکت در جذب سرمایهگذاریهای خارجی در کشورهایی غیر از آمریکا هم نسبی بوده است.
به عنوان مثال تنها 9 درصد از کاربران این شرکت در شهر لندن کالا و خدمات خودشان را از طریق این شرکت تامین میکنند.
در مقابل اما شرکتی مانند Facebook از قدرت شبکهای خودش بهره میبرد و به
این دلیل بخش بزرگی از سرمایه خودش را برای جذب کاربران جدید صرف میکند.
تمام اینها نشان میدهند که قیمتگذاری برای سهام شرکتهایی اینترنتی در
اولین عرضه سهامشان در بورس یک کار پیچیده و پر دردسر است و به عقیده
کارشناسان بازار سهام و بورس این کار بیش از آنکه نیاز به دانش و آگاهی
داشته باشند، نیازمند داشتن هنر تجارت و ریسکپذیری است.